دانلود :بررسی تاریخ سیاسی خوارزمشاهیان

از جمله دولت هايى كه به واسطه ى خدمت به دولت سلجوقيان ، به وجود آمد و نام و نشانى كسب كرد، دولت خوارزمشاهى است . انوشتكين ، در نتيجه خدماتى كه به نضج دولت سلجوقى انجام داد از طرف ملكشاه ، به حكومت خوارزم منصوب شد. (خوارزم منطقه اى است بين رودخانه جيحون و كرانه ى شمالى درياى خزر) پس از مرگ انوشتكين ، سنجر، فرزند او قطب الدين محمد را در 490 هجرى به حكومت خوارزم برگزيد. اين شخص خود را خوارزمشاه خواند و در تمام دوران حكومت ، خود را مأمور و مطيع سلطان سنجر دانست . پس از مرگ وى ، فرزندش اتسز، فرمانرواى خوارزم گرديد. اتسز در فضل و دانش معروف و مشهور بود. او در حكومت سلطان سنجر به پايه هاى       فوق العاده اى رسيد.

اتسز، موسس واقعى حكومت خوارزمشاهيان است . چه او و جانشينانش از هر فرصتى براى كسب استقلال استفاده كرده اند. اتسز، در سال هاى اول فرمانروايى خود از سنجر متابعت مى كرد؛ ولى بعداً، عليه سنجر قيام كرد. پس از آن كه سنجر به دست تركان غز و قراختائيان در جنگ اسير گرديد، مقدمات مخالفت و رستاخيز حكومت هاى تابع ، عليه سلجوقيان فراهم شد، و به تدريج حكومت هاى مستقلى در آذربايجان ، فارس و خراسان تشكيل شد و موقعيت سلاجقه نزد خلفا به كلى متزلزل گرديد و مقدمات پيشرفت كار خوارزمشاهيان فراهم شد . پس از مرگ اتسز، پسرش ايل ارسلان و بعد از او، تكش ، به هواى سلطنت برخواستند. علاء الدين تكش ، كه وفات يافت . فرزند او، علاء الدين محمد، زمام امور را در دست گرفت .

متصرفات دولت خوارزمشاهى ، در عصر او به منتهاى وسعت رسيد، ولى به دليل جنگ هاى متوالى و بى تدبيرى ، عدم توجه به آسايش اكثريت ، توده ى مردم از سخت از خود ناراضى كرد و چون مصمم شده بود كه بغداد را به حيطه تصرف درآورد، ناصر، خليفه عباسى هم با دشمنان سلطان همداستان شد و ظاهرا براى حفظ موقعيت خود، محرمانه با چنگيز رابطه برقرار كرد و او را به تسخير مناطق متصرفى خوارزمشاهيان تشويق نمود.

در حقيقت بعد از سلجوقيان ، خوارزمشاهيان موفق به ايجاد نيرومندترين امپراتورى غرب آسيا گرديدند. همين امپراتورى وسيع و مقتدر بود كه در قرن هفتم هجرى ، با شديدترين و مصيبت بارترين موج هجوم مغولان و اقوام آسياى مركزى مواجه گرديد.

نكته ى قابل ذكر آن است كه ، گرچه خوارزمشاهيان ، داراى بسيارى از خصوصيات اقوام ترك بوده اند، ولى به احتمال بسيار قوى ، اينان از نژاد ايرانيان شمال شرق بوده و از قرن ها پيش از زمان پارتيان ، در اين ناحيه سكونت داشتند و مانند بعضى از ايرانيانى ديگر، در اثر تماس و اصطكاك با اقوام ترك نژاد، يك سلسله از مشخصات اجتماعى و زبان آنان را فرا گرفته بودند.

بیشتر تحقیقاتی که در خصوص خوارزمشاهیان انجام گرفته بحث در مورد مسائل سیاسی آن بوده است در مورد نظامات درونی و ساختار اداری مطالب بسیار کم نوشته شده و استخراج آن از منابع نیز چندان ساده نیست .

لذا در این پژوهش سعی می شود بیشتر به مسائل ادرای و روابط خوارزمشاهیان که مورد علاقه نگارنده نیز هست پرداخته شود .

در این تحقیق بر اساس شرحی که در ذیل ارایه می‏گردد به بررسی نظام سیاسی و اداری خوارزمشاهیان و چگونگی قدرت و انحطاط آن حکومت پرداخته می شود . به همین منظور در فصل اول و مقدماتی ضمن اشاره به هدف، پیشینه و پرسشهای تحقیق، منابع مورد استفاده در این تحقیق بیان و توضیحاتی در این زمینه ارایه می‏گردد.

به جهت اهمیت شناخت حکومت خوارزمشاهیان در فصل دوم این رساله، علاوه بر معرفی تاریخ سیاسی خوارزمشاهیان سعی شده تا سلاطین این حکومت به طور تحلیلی مورد ارزیابی قرار گیرد. در فصل سوم این رساله رابطه خوارزمشاهیان را با حکومت های همجوار خود چه از لحاظ سیاسی مثل غوریان و چه از لحاظ مذهبی مانند اسماعیلیان مورد بررسی قرار گیرد و همچنین به رابطه خوارزمشاهیان و خلافت به طور جدی پرداخته شود و سرانجام هم به رابطه خوارزمشاهیان و مغول پرداخته می شود که چگونه این حکومت حمله مغولان را تسریع نمود .

در فصل چهارم و پایانی این رساله به اوضاع اداری و نقش وزیر در حکومت خوارزمشاهی پرداخته می شود و اوضاع اداری و نظامی این حکومت اعم از دیوان های مختلف آن مورد ارزیابی و تحلیل قرار می گیرد. در نهایت هم سعی شده تا با ذکر نتیجه گیری کار خود را به شکل مطلوبی به پایان برسانم.