بررسی تاثیر الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

فهرست

چکیده ا

فصل اول کلیات تحقیق 2

1-1 مقدمه 2

1- 2 تعریف مسئله 3

1-3 پرسش­های پژوهش 6

1-3-1 پرسش اصلی پژوهش 6

1-3-2 پرسش­های فرعی پژوهش 6

1-4 اهمیت و ضرورت مسئله 6

1-5 اهداف پژوهش و فرضیه­ها 7

1-5-1 اهداف کلی 7

1-5-2 اهداف فرعی 7

1-6 فرضیه­های پژوهش 8

1-6-1 فرضیه اصلی پژوهش 8

1-6-2 فرضیه­های فرعی پژوهش 8

فصل دوم ادبیات تحقیق 10

2-1 تعریف مفاهیم اساسی 10

2-2 چهارچوب نظری پژوهش 11

2-2-1 مقدمه 11

2-2-2 سازمان تجارت جهانی 12

2-2-2-1 مقدمه 12

2-2-2-2 سازمان تجارت جهانی، ویژگی‌ها و مختصات 13

2-2-2-2-1 ویژگی‌های سازمان‌های بین‌المللی 13

2-2-2-2-2 مختصات و ویژگی‌های تحولات اقتصادی بین‌الملل 13

2-2-2-3 تاریخچه سازمان تجارت جهانی 14

2-2-2-4 پذیرش بررسی عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی 16

2-2-2-5 دلایل تمایل­جمهوری اسلامی ایران برای­پیوستن به سازمان تجارت جهانی 18

2-2-2-6 مراحل عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی 19

2-2-2-7 اصول تجارت جهانی 21

2-2-2-8 اهداف سازمان تجارت جهانی 22

2-2-2-9 وظایف سازمان تجارت جهانی 23

2-2-2-10 عضویت در سازمان تجارت جهانی 23

2-2-2-11 تهدیدها، آسیب­ها و فرصت­ها 24

2-2-2-11-1 تهدیدها 25

2-2-2-11-2 آسیب‌های موجود در پیوستن به سازمان تجارت جهانی 26

2-2-2-11-3 فرصت‌ها 27

2-2-2-12 ملاحظات خاص 28

2-2-2-13 سیاست‌ها 29

2-2-2-14 سازمان‌های بین‌المللی 30

2-2-2-15 اتحادیه‌های منطقه‌ای 30

2-2-2-16 عوامل بازدارنده در راه عضویت ایران 31

2-2-2-16-1 ساختار تولید نامناسب 31

2-2-2-16-2 مسائل سیاسی و مشکلات دستیابی به سرمایه و تکنولوژی خارجی 32

2-2-2-16-3 شاخص‌های اقتصادی 33

2-2-2-16-4 آمادگی برای حضور در اقتصاد جهانی 33

2-2-2-16-5 بیکاری 33

2-2-2-16-6 نرخ تورم 34

2-2-2-16-7 فساد مالی و اداری 35

2-2-2-16-8 تاثیر بر تجارت خارجی 35

2-2-2-16-9 افزایش فقر و توزیع ناعادلانه درآمد 36

2-2-2-16-10 موانع موجود در قانون اساسی 36

2-2-2-16-11 قانون انحصار تجارت خارجی 37

2-2-2-16-12 مقررات صادرات و واردات 37

2-2-2-16-13 قوانین و مقررات گمرکی 37

2-2-2-16-1۴ موانع موجود در قوانین بیمه 38

2-2-2-16-15 نارسایی قوانین و آیین‌نامه‌های مربوط به سرمایه‌گذاری خارجی 38

2-2-2-16-16 بخش بودجه دولت 38

2-2-2-16-17 مشکلات در بخش‌ تراز پرداخت‌ها 38

2-2-2-17 اولویت‌ها و اهداف ایران در پیوستن به سازمان تجارت جهانی 40

2-2-2-18 ساختار سازمان تجارت جهانی 42

2-2-2-18-1 کنفرانس وزیران 42

2-2-2-18-2 شورای عمومی 42

2-2-2-18-3 رکن حل اختلاف 43

2-2-2-18-4 دبیرخانه 43

2-2-2-18-5 رکن بررسی خط مشی تجاری 43

2-2-2-18-6 شورای تخصصی 44

2-2-2-18-7 کمیته تخصصی 44

2-2-3-1 مقدمه 45

2-2-3-2 تعاریف و برداشت­هایی از امنیت 46

2-2-3-3 ویژگی­های امنیت 49

2-2-3-3-1 امنیت نسبی است (نسبیت امنیت) 49

2-2-3-3-2 امنیت مقوله ذهنی و ادراکی 49

2-2-3-3-3 تجزیه ناپذیر بودن مفهوم امنیت 50

2-2-3-3-4 زمینه­وند بودن امنیت وارتباط آن باماهیت متغیرمحیط بیرونی وداخلی(محیط امنیتی) 50

2-2-3-3-5 گستردگی عرصه، قلمرو و حریم­های امنیتی 50

2-2-3-4 مفاهیم و مولفه­های اثر گذار در پاردایم امنیت ملی 51

2-2-3-5 نظريه­هاي امنيت ملي 52

2-2-3-5-1 ديدگاه كلاسيك­ها(رئاليست­ها) 52

2-2-3-5-2 ديدگاه آرمان گرايان(ايده آليست­ها) 53

2-2-3-5-3 دیدگاه نهادگرایان بین­المللی 54

2-2-3-5-4 رهیافت ترکیبی و تعاریف امنیت ملی 55

2-2-3-6 عناصر مفهوم امنیت ملی 57

2-2-3-6-1 امنیت نظامی 57

2-2-3-6-2 امنیت اقتصادی 57

2-2-3-6-3 امنیت سیاسی 60

2-2-3-6-4 امنیت فرهنگی 60

2-2-3-6-5 امنیت عمومی و اجتماعی 61

2-2-3-7 امنیت و تجارت از دیدگاه اسلام 62

2-2-3-8 ابعاد امنیت 65

2-2-4 امنیت نظامی 67

2-2-4-1 مقدمه 67

2-2-4-2 شاخص­ها و مظاهر تهدیدات حوزه نظامی 68

2-2-4-3 کاهش منابع مالی 69

2-2-4-3-1 تغییر در ارقام و ردیف­های بودجه 69

2-2-4-3-2 مسدود کردن حسابها و توقیف اموال نظامی 70

2-2-4-3-3 هزینه کردن منابع در جنگ یا منازعات داخلی فراگیر 70

2-2-4-4 تضعیف کمی و کیفی نیروی انسانی 70

2-2-4-4-1 کاهش کمیت نیروی انسانی 71

2-2-4-4-2 کاهش کیفیت نیروهای مسلح 71

2-2-4-5 مخدوش شدن وحدت و یگانگی نیروهای مسلح 72

2-2-4-5-1 وجود گروه­های مستقل یا معارض 72

2-2-4-5-2 کودتا 72

2-2-4-5-3 رقابت غیر همسو در بخش­های نیروهای مسلح 73

2-2-4-5-4 سیاسی شدن نیروهای مسلح 73

2-2-4-6 اقدامات خصمانه نظامی 73

2-2-4-6-1 اعلام انجام اقدامات یا حمله نظامی 74

2-2-4-6-2 اقدامات محدود و ایذایی 74

2-2-4-6-3 جنگ تمام عیار 74

2-2-4-7 بر هم خوردن تعادل قدرت نظامی همسایگان و منطقه 75

2-2-4-7-1 تغییر در تعداد اعضای نیروهای مسلح 75

2-2-4-7-2 تغییر و توسعه در سازمان نیروهای مسلح 75

2-2-4-7-3 تغییر استراتژی و دکترین­های نظامی 75

2-2-4-7-4 دسترسی به فناوری نظامی و تجهیزات جدید 76

2-2-4-8 مخدوش شدن تمامیت ارضی 76

2-2-4-8-1 عبور غیر مجاز نظامی 76

2-2-4-8-2 نقض یک طرفه قراردادهای مرزی 76

2-2-4-8-3 اقدامات تجزیه­طلبانه یا وحدت­طلبانه 76

2-2-4-8-4 وجود همسایگان مسلح با پیشینه تجاوز 77

2-2-4-9 عدم دسترسی به دانش، فناوری و تجهیزات نظامی (پشتیبانی و رزمی) 77

2-2-4-9-1 کمبود منابع مالی 77

2-2-4-9-2 کمبود روابط خارجی صنایع نظامی 78

2-2-4-9-3 تحریم اقتصادی، سیاسی و نظامی 78

2-2-4-10 وابستگی نظامی 78

2-2-4-10-1 عدم امکان تولید سلاح و تجهیزات شایع و پرمصرف 79

2-2-4-10-2 وابستگی در سلاح­های راهبردی 79

2-2-4-10-3 توسعه نیافتگی مراکز آموزشی، تحقیقات و صنایع نظامی 79

2-2-5 امنیت سیاسی 80

2-2-5-1 مقدمه 80

2-2-5-2 شاخص­ها و مظاهر تهدیدات حوزه سیاسی 81

2-2-5-3 بی­ثباتی سیاسی 81

2-2-5-3-1 تجزیه طلبی 82

2-2-5-3-2 دگرگونی در ارزش­ها و آرمان­های اساسی 82

2-2-5-3-3 تغییرات در بخش­های اصلی سازمان حکومت 83

2-2-5-4 کاهش یا فقدان مشروعیت 83

2-2-5-4-1 اعلام یا توسعه مبانی متفاوت و معارض با مبنای مشروعیت موجود 83

2-2-5-4-2 توجیه ناپذیری رفتار حکومت 83

2-2-5-4-3 عدم تحقق اهداف اعلام شده 84

2-2-5-4-4 عدم تغییر یا کاهش شاخص­های بهبود زندگی 84

2-2-5-4-5 افزایش نرخ مخالفت با احکام و فرامین حکومت 84

2-2-5-5 کاهش یا فقدان مشارکت 84

2-2-5-5-1 عدم کاهش یارشد سهم دخالت­های دولت درمقابل اشخاص و گروه­های غیردولتی 85

2-2-5-5-2 کاهش نرخ شرکت­کنندگان در انتخابات 85

2-2-5-5-3 اعلام یا اقدام فراگیر و غیر متعارف مبنی بر عدم مشارکت (مانند تحریم انتخابات) 85

2-2-5-6 افزایش نرخ رفتارهای خشونت آمیز 85

2-2-5-6-1 کودتا 86

2-2-5-6-2 طرح یا اقدام به براندازی 86

2-2-5-6-3 شورش­ها و آشوب­ها 87

2-2-5-6-4 ترور و قتل­های سیاسی 87

2-2-5-7 فقدان یا ضعف انسجام سیاسی و ملی 87

2-2-5-7-1 نرخ تعارض نخبگان رسمی (مدیران) در حوزه تصمیم­گیری 87

2-2-5-7-2 فقدان یا ضعف مکانیزم­های حل تعارض قانونی و از پیش تعیین شده 88

2-2-5-7-3 وجود و تشدید تعارض بین نخبگان غیررسمی 88

2-2-5-7-4 بالا بودن نرخ قوانین و رویه­های متعارض 88

2-2-5-7-5 وجود یا افزایش اقدامات محرک رشد تمایزات و تعارضات 88

2-2-5-7-6 تعارض بین جامعه سیاسی و نخبگان رسمی (حکومت) 89

2-2-5-8 کاهش نفوذ حاکمیت 89

2-2-5-8-1 افزایش نرخ دستورات و احکام متروک (بلا اجرا) 89

2-2-5-8-2 بالا بودن نرخ فساد سیاسی- اداری 90

2-2-5-8-3 افزایش گروه­های تحت تعقیب و مجازات شده 90

2-2-5-9 کمبود توان سیاست سازی 90

2-2-5-9-1 پراکندگی و سازمان نیافتگی مشکلات و مسائل 90

2-2-5-9-2 عدم حل یا مزمن شدن مسائل سیاسی 91

2-2-5-10 فقدان یا کاهش تاثیرات بین­المللی 91

2-2-5-10-1 پایین بودن تعداد و سطح نمایندگی­های رسمی خارجی 91

2-2-5-10-2 عدم حضور یا محدود کردن حضور در مراجع تصمیم­ساز بین­ا­لمللی 92

2-2-5-10-3 تعارض با روندهای بین­المللی 92

2-2-5-10-4 اقدامات سیاسی برای منزوی کردن دولت­ها 92

2-2-5-11 افزایش کاربرد روش­های سخت و فراقانونی در تامین نظم و امنیت 93

2-2-5-11-1 توسعه مجازات­های شدید و خشن 93

2-2-5-11-2 افزایش محسوس سطح کنترل­ها و اقدامات اطلاعاتی، پلیسی و امنیتی 93

2-2-5-11-3 تکرار اقدامات اضطراری و فراقانونی 94

2-2-6 امنیت اقتصادی 95

2-2-6-1 مقدمه 95

2-2-6-2 تجارت و توسعه 96

2-2-6-3 توسعه پایدار و ابعاد آن 101

2-2-6-3-1 توسعه اقتصادی 101

2-2-6-3-2 توسعه اقتصادی و اجتماعی 102

2-2-6-3-3 توسعه سیاسی، اقتصادی و اجتماعی 102

2-2-6-3-4 توسعه انسانی 102

2-2-6-3-5 توسعه پایدار یا ماندگار 102

2-2-6-4 نقش دولت در توسعه ملی و منطقه­ای 105

2-2-6-4-1 عناصر دولت 105

2-2-6-4-2 دولت قوی 105

2-2-6-4-3 دولت ضعیف 105

2-2-6-4-4 دولت­های بسیار ضعیف 105

2-2-6-5 راهبردهای مختلف توسعه اقتصادی 106

2-2-6-5-1 راهبرد پولی 106

2-2-6-5-2 راهبرد اقتصاد باز 107

2-2-6-5-3 راهبرد صنعتی شدن 108

2-2-6-5-4 راهبرد انقلاب سبز 109

2-2-6-5-5 راهبرد توزیع مجدد 110

2-2-6-5-6 راهبرد سوسیالیستی توسعه 111

2-2-6-6 شاخص­های مشترک توسعه 112

2-2-6-7 تعامل فی مابین توسعه و امنیت 113

2-2-6-8 دوران گذار 117

2-2-6-9 کارکردهای امنیتی اقتصاد- تجارت 118

2-2-6-9-1 منظر اقتصادی 118

2-2-6-9-2 منظر سیاست خارجی 119

2-2-6-10 تجارت و امنیت 120

2-2-6-11 آثار سیاستی امنیتی 122

2-2-6-12 رویکردهای جدید به سیاست­های تجاری 124

2-2-6-13 نظریه سیاست استراتژیک تجاری و منطقه­گرایی 129

2-2-6-14 برنامه­های توسعه و راهبردهای تجاری کشور پس از انقلاب اسلامی 133

2-2-6-14-1 سیاست­های تجاری در برنامه اول توسعه اقتصادی(1372- 1368) 135

2-2-6-14-2 سیاست­های تجاری در برنامه دوم توسعه(1378- 1374) 137

2-2-6-14-3 سیاست­های تجاری در برنامه سوم توسعه(1383- 1379) 138

2-2-6-15 پیامدهای برنامه­های توسعه اقتصادی در کشور 140

2-2-6-16 موانع و معضلات پیش رو 146

2-2-6-17 مرور محورها و برنامه­های نوین توسعه 147

2-2-6-18 محورهای سند چشم­انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران 147

2-2-6-19 رئوس، محورهای برنامه چهارم توسعه 148

2-2-6-20 اصول ابلاغی و سیاست­های کلی برنامه پنجم توسعه 149

2-2-6-21 فرآیند جهانی شدن و امنیت 149

2-2-6-22 تولید علم و نظریه­پردازی 152

2-2-6-23 ملاحظات و رویکردهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران 153

2-2-6-24 جهانی شدن و آسیب­پذیری 160

2-2-6-25 جهانی سازی و نابرابری 164

2-2-7 امنیت فرهنگی 167

2-2-7-1 مقدمه 167

2-2-7-2 امنیت و فرهنگ 168

2-2-7-3 الگوی فرهنگ- امنیت 171

2-2-7-4 محیط فرهنگی و سیاست امنیت ملی 172

2-2-7-5 ارزش­ها و امنیت 174

2-2-7-6 هنجارها- منافع و سیاست امنیت ملی 176

2-2-7-7 هنجارها و شکل گیری هویت ملی 177

2-2-7-8 تغییر هویت- منافع و سیاست­های امنیت ملی 178

2-2-7-9 تاثیر پیکربندی هویت کشور بر ساختارهای هنجاری بین کشوری 180

2-2-7-10 دیدگاه­های فرهنگی و نگاه توسعه و امنیت در سند چشم­انداز کشور 180

2-2-7-11 نقش سیاست­های دولت درتولیدوبازسازی ساختارهای فرهنگی و نهادی 183

2-2-7-12 مولفه­های فرهنگی امنیت­رامی­توان درعناصروشاخص­های زیرجستجوکرد 184

2-2-7-13 متاثر شدن اعتقادات و باورهای ملی از اعتقادات معارض 185

2-2-7-13-1 تولید محصولات متضمن باورهای معارض 185

2-2-7-13-2 افزایش نرخ رفتارهای معارض با اعتقادات و باورهای ملی 186

2-2-7-13-3 اعلام مقابله با اعتقادات و باورها 186

2-2-7-13-4 عدم حضور و عدم تاثیر اعتقادات ملی بر سایر اعتقادات 186

2-2-7-13-5 بی­توجهی به تقویت، باز تولید و رقابت پذیری اعتقادات(ضعف جامعه پذیری) 186

2-2-7-14 تضعیف نقش و کارکرد زبان ملی 187

2-2-7-14-1 کاهش کاربرد زبان ملی 187

2-2-7-14-2 افزایش تولید و مصرف محصولات فرهنگی و علمی به زبان غیر ملی 188

2-2-7-14-3 عدم حضور زبان ملی در حوزه­های غیر ملی 188

2-2-7-15 تضعیف تاریخ و بنیان­های تمدنی مشترک یک ملت 188

2-2-7-15-1 روایت و تدوین تاریخ متفاوت با تاریخ ملی 189

2-2-7-15-2 انقطاع تاریخ با حال و آینده یک ملت 189

2-2-7-16 کاهش انسجام و تجانس اجتماعی 189

2-2-7-16-1 نرخ بالای اقدامات افراطی قومی، مذهبی و نژادی 190

2-2-7-16-2 تبلیغات یا اقدامات تحریک کننده دولت­ها یا گروه­های خارجی 191

2-2-7-16-3 وجودیا افزایش­تفاوت معنی­داردرتوسعه­یافتگی­مناطق قومی،مذهبی­ونژادی مختلف 191

2-2-7-16-4 عدم انطباق مرزهای جغرافیایی و مرزهای هویتی 191

2-2-7-17 تغییرات شدید جمعیتی 192

2-2-7-17-1 مهاجرت­های شدید 192

2-2-7-17-2 کاهش شدید جمعیت یا رشد بی­رویه آن 193

2-2-7-17-3 جوان شدن جمعیت و دگرگونی نسلی 193

2-2-7-17-4 مهاجرت جمعیت روستا به شهر و توسعه حاشیه­نشینی 194

2-2-7-17-5 تغییرات شدید در جنسیت جمعیت 194

2-2-7-17-6 تغییرات جمعیتی در حوزه نخبگان 194

2-2-8 امنیت عمومی و اجتماعی 195

2-2-8-1 مقدمه 195

2-2-8-2 مفهوم امنیت عمومی و اجتماعی 195

2-2-8-3 شاخص­های کلی امنیت عمومی 199

2-2-8-4 ابعاد مرجع امنیت عمومی 200

2-2-8-4-1 بعد مادی: حیات (مادی و معنوی)، آسایش، اموال، حیثیت و اعراض مردم 200

2-2-8-4-2 بعد ذهنی: نظم عمومی و اخلاق حسنه 201

2-2-8-4-3 بعد نهادی: پلیس و سایر نهادها(دستگاه قضایی و …) 201

2-2-8-5 دیدگاه­های نظری شناسایی محیط امنیت عمومی 202

2-2-8-6 قلمرو عمومی در محیط امنیت عمومی 203

2-2-8-7 رویکردهای کلی تامین و استقرار امنیت عمومی 208

2-2-8-8 سیاست و الگوی سخت­افزاری(رویکرد سلبی امنیت) 209

2-2-8-9 سیاست و الگوی نرم افزاری(رویکرد ایجابی امنیت) 209

2-2-8-10 نظم عمومی 211

2-2-8-11 حاکمیت قوانین و مقررات 213

فصل سوم روش تحقیق 215

3-1 مقدمه 215

3-2 روش پژوهش 215

3-3 جامعه آماری 215

3-4 نمونه و روش نمونه­گیری 215

3-5 ابزار جمع­آوری اطلاعات 216

3-6 روائی و پایایی 216

3-7 شیوه جمع آوری اطلاعات 217

3-8 روش تحلیل داده­ها 217

فصل چهارم تجزیه و تحلیل یافته­های تحقیق 219

4-1 مقدمه 219

4-2 ویژگی­های جمعیت شناختی 219

4-2-1 ویژگی­های رده سنی جامعه نمونه 219

4-2-2 ویژگی­های تحصیلی جامعه نمونه 220

4-3 بررسی فرضیه­های پژوهش 220

4-3-1 فرضیه اول 220

4-3-2 فرضیه دوم 221

4-3-3 فرضیه سوم 222

4-3-4 فرضیه چهارم 223

4-3-5 فرضیه پنجم 224

4-3-6 آزمون فریدمن برای رتبه بندی اهمیت فرضیه­های اثبات شده 226

فصل پنجم جمع بندی، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات 228

5-1 مقدمه 228

5-2 خلاصه تحقیق اهداف و روش­ها 228

5-3 بحث و بررسی سوالات پژوهش 231

5-4 نتیجه­گیری 233

5-5 پیشنهاد بر اساس نتایج به دست آمده 234

5-5-1 پیشنهاد برای فرضیه سوم 234

5-5-2 پیشنهاد برای فرضیه دوم 234

5-5-3 پیشنهاد برای فرضیه چهارم 235

5-6 محدودیتهای تحقیق 235

5-7 پیشنهاد برای تحقیقات آتی 235

منابع فارسی 237

منابع لاتین 244

 

فهرست اشکال

شکل 2-1 نمای کلی انسان محور توسعه پایدار…… 104

شکل 2-2 الگوی تحلیل فرهنگی محیط امنیتی…….. 172

شکل 2-3 نمای کلی ابعاد امنیت عمومی……….. 198

شکل 2-4 نمای کلی ابعاد مرجع امنیت عمومی……. 202

شکل 2-5 نمای کلی (حوزه عمومی) جامعه بر اساس بینش سیاسی اسلام  207

شکل 2-6 نمای کلی ذینفعان موثر در عرصه امنیت عمومی 208

شکل 2-7 نمای کلی موضوع عرصه امنیت عمومی……. 213

فهرست جداول

جدول 2-1 مقایسه تطبیقی راهبردهای تجاری ایران و برخی کشورهای منتخب……………………………… 139

جدول 2-2 تعریف ارائه شده در تبیین مفهوم امنیت عمومی از دیدگاه صاحب­نظران………………………….. 199

جدول 2-3 سیاست پیشگیری خاص درباره نیروهای مردمی 212

جدول 3-1 جدول محاسبه آلفای کرونباخ……….. 216

جدول 4-1 جدول توزیع فراوانی ودرصد فراوانی آزمودنی­ها بر حسب رده سنی………………………………. 219

جدول 4-2 ویژگی­های تحصیلی جامعه نمونه………. 220

جدول 4-3 میانگین و انحراف معیار و تعداد آزمودنی­ها در فرضیه اول…………………………………. 221

جدول 4-4 آزمون T تک متغیره برای مقایسه میانگین نمرات فرضیه اول با میانگین فرضی……………………… 221

جدول 4-5 میانگین و انحراف معیار و تعداد آزمودنی­ها در فرضیه دوم…………………………………. 222

جدول 4-6 آزمون T تک متغیره برای مقایسه میانگین نمرات فرضیه دوم با میانگین فرضی……………………… 222

جدول 4-7 میانگین و انحراف معیار و تعداد آزمودنی­ها در فرضیه سوم…………………………………. 223

جدول 4-8 آزمون T تک متغیره برای مقایسه میانگین نمرات فرضیه سوم با میانگین فرضی……………………… 223

جدول 4-9 میانگین و انحراف معیار و تعداد آزمودنی­ها در فرضیه چهارم…………………………………. 224

جدول 4-10 آزمون T تک متغیره برای مقایسه میانگین نمرات فرضیه چهارم با میانگین فرضی…………………. 224

جدول 4-11 میانگین و انحراف معیار و تعداد آزمودنی­ها در فرضیه پنجم…………………………………. 225

جدول 4-12 آزمون T تک متغیره برای مقایسه میانگین نمرات فرضیه پنجم با میانگین فرضی……………………… 225

جدول 3-1 جدول آزمون فریدمن……………… 226

فهرست نمودارها

نمودار 4-1 نمودار درصدی ویژگی­های سنی جامعه نمونه 219

نمودار 4-2 نمودار درصدی ویژگی­های تحصیلی جامعه نمونه 220

فهرست پیوست­ها

پیوست 1 پرسشنامه…………………….. 246

پیوست 2 خروجی های نرم افزار SPSS در تجزیه و تحلیل دادههای پرسشنامه…………………………… 252

پیوست 3 لیست کشورهای عضو و ناظر در سازمان تجارت جهانی   255