بررسی اثر متقابل سطوح مختلف تراکم خاک و کود آهن بر مولفه‌های رشد ، ریشه ، شاخساره و جذب عناصر غذایی در حضور و عدم حضور اسید هیومیک

تعداد 182صفحه در فایل word

بررسی اثر متقابل سطوح مختلف تراکم خاک و کود آهن بر مولفه‌های رشد ، ریشه ، شاخساره و جذب عناصر غذایی در حضور و عدم حضور اسید هیومیک

1-1 بیان مساله

خاک از جمله منابع دیر تجدید شونده است. حفاظت خاک بستگی به نحوه ی استفاده از آن دارد. تخریب و فرسایش خاک سطحی، باعث کاهش توانایی آن برای ذخیره آب، مواد غذایی و رشد ریشه ی گیاهان میگردد.

تهویه در خاک یکی از مهمترین پارامترهای حاصلخیزی است. ریشه های گیاه طی فرایند تنفس اکسیژن هوای خاک را جذب و گاز کربنیک خارج می سازند. در اغلب گیاهان (بجز برنج و چند گیاه دیگر) انتقال اکسیژن از برگها به ریشه صورت نمی گیرد لذا ریشه های گیاه اکسیژن مورد نیاز خود را از خاک تامین می کنند. بنابراین لازم است هوای اطراف ریشه از اکسیژن کافی  برخوردار بوده و تهویه ی خاک بخوبی صورت گیرد. تهویه ی خاک عبارت از تبادل اکسیژن و گاز کربنیک بین هوای خاک و هوای بیرون خاک می باشد. تهویه ی خاک در دو صورت با مشکل مواجه میشود یکی ماندابی شدن خاک و دیگری تراکم و فشرده شدن خاک در اثر رفت و آمد مکرر ماشین های کشاورزی روی زمین.

1-2 تراکم خاک

تراکم خاک عملي است که در اثر يك نيروي خارجي بر خاک اعمال مي‌شود. در نتيجه آن، حجم خاک کاهش يافته و وزن مخصوص ظاهري خاک افزايش مي‌يابد. تراكم خاك در اثر تردد ماشین های کشاورزی سنگين و تكرار خاك ورزي به وجود مي آيد، اين عامل خواص فيزيكي خاك و نفوذ پذيري آب در خاك را تغيير مي دهد كه ممكن است موجب كاهش عملكرد در خيلي از محصولات كشاورزي شود. اما چنانچه خاك ورزي عميق به طور مناسب انجام شود، مي تواند اثرات منفي تراكم خاك را كاهش دهد.

وضعیت تراکمی خاک یکی از مهم­ترین ویژگی­های تأثیر­گذار بر بسیاری دیگر از ویژگی­های شیمیایی و فیزیکی خاک مانند نفوذ­پذیری خاک، توزیع اندازه منافذ، نگهداشت و حرکت آب در خاک، رشد و نفوذ ریشه گیاهان در خاک و همچنین مقاومت برشی آن می­باشد (کلر[1]، 2010). درجه تراکم و مقدار رطوبت دو فاکتور مؤثر بر مقاومت مکانيکي خاک مي­باشند. با افزايش درجه تراکم و مقدار رس، مقاومت مکانيکي خاک افزايش يافته و با افزايش رطوبت­، مقاومت مکانيکي خاک کاهش مي­يابد (تو و كي[2]، 2005). ممانعت مکانيکي در برابر رشد ريشه گياه همبستگي زيادي با مقاومت فروروي خاک دارد که به وسيله دستگاه فروسنج مخروطي اندازه­گيري مي­شود. تقریباً همه ویژگی­ها و فرآیندهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک به درجات مختلف تحت تأثیر تراکم خاک قرار می گیرند. تراکم خاک باعث محدودیت رشد ریشه، کاهش قابلیت دسترسی عناصر غذایی و اختلال در تبادلات گازی می­گردد و بدین طریق باعث کاهش رشد گیاه می­شود (­نواز وهمکاران[3]، 2012).  مقاومت مکانیکی خاک ، شاخص مناسب از وضعیت فیزیکی خاک محسوب می­شود و از راه­های گوناگون (مانند انرژی لازم برای انجام عملیات خاک‌ورزی، نفوذ ریشه­ها، جوانه­زنی بذر) بر کاربری زراعی خاک موثر است. مقاومت فروروی وابسته به وزن مخصوص ظاهری، مقدار آب و ساختمان خاک است.

استفاده طولاني مدت بی رویه از ماشین های کشاورزي سبب تراکم و از بين رفتن ساختمان مي گردد. تراكم به وجود آمده اثرات فراوان و طولاني مدتي بر خواص فيزيكي، شيميايي و بيولوژيكي خاك بر جاي مي گذارد و در صورت عدم استفاده از روشهاي مناسب مديريت مزرعه، تغيير ويژگي هاي فيزيكي خاك و بخصوص تخريب تدريجي ساختمان خاك را در پي دارد. از جمله اثرات نامطلوب تراكم کاهش عمق رشد و توسعه ريشه مي باشد كه اين خود بر ميزان جذب آب و عناصر غذايي توسط گياهان ودر نتيجه بر ميزان انرژي و كود مصرف شده در اراضي زراعي و نهايتا بر شرايط زيست محيطي و اقتصادي تاثيرات نامطلوبي را بر جاي خواهد گذاشت. كاهش جذب عناصر غذايي ناشي از تراكم خاك، كاهش رشد گياه و در نتيجه كاهش ميزان محصول را در پي دارد.

توزيع ريشه در خاك متراكم و غيرمتراكم كاملاً متفاوت مي باشد. در آزمايش هايي كه در روماني بر روي گياه ذرت انجام گرفته است، توزيع ريشه در اين دو حالت در شرايطي كه ميزان رطوبت در حد ظرفيت زراعي بود مقايسه گرديد اگرچه بيوماس كل ريشه براي هر دو مورد مشابه بود، ليكن ريشه هاي عميق در خاك غير متراكم بيشتر بود (بون و همكاران[4]، 1978 ). يكي از مشكلات حاصل از تراكم خاك افزايش مقاومت خاك مي باشد .

مقاومت نفوذي 2 مگاپاسکال یا بيشتر ، نفوذ ريشه در خاك را به شدت محدود مي كند و در شرايط مطلوب ، خاك هاي داراي مواد آلي زياد، در مقايسه با خاك هاي داراي مواد آلي كم، مقاومت بيشتري به تراكم دارند (لارسون 1982)[5]

افزايش مقاومت مكانيكي و تهويه ضعيف خاك كه در اثر تراكم خاك حاصل مي شود رشد ريشه را محدود مي كند كه خصوصاً بر كاهش جذب عناصر غذايي مؤثر است (ليپيك و استپ نيوسكي^[6]، 1995 ).

[1] Keler 2010

[2] Tue and ki 2005

[3] Nwaz al et 2012

[4] Bohn et al.

[5] Larson

[6] Lyptyk and Estep nyusky

بررسی اثر متقابل سطوح مختلف تراکم خاک و کود آهن بر مولفه‌های رشد ، ریشه ، شاخساره و جذب عناصر غذایی در حضور و عدم-D80IO7-S