%41تخفیف

دانلود محصول: بررسی‌‌ دیدگاه‌ها و نقش سیاسی اجتماعی علی شیرازی (مشهور به حاجی‌آقا مجتهد شیرازی) نماینده دوره دوم تا چهارم مجلس شورای ملی

دانشکده ادبیات و علوم انسانی

تعداد 291صفحه فایل word قابل ویرایش

Site: www.filenaab.ir

 

  دکتری در رشته تاریخ – ایران اسلامی

 

 

 

بررسی‌‌ دیدگاه‌ها و نقش سیاسی اجتماعی علی شیرازی (مشهور به حاجی‌آقا مجتهد شیرازی) نماینده دوره دوم تا چهارم مجلس شورای ملی

 

 

چکیده

 

بررسی‌‌ دیدگاه‌ها و نقش سیاسی اجتماعی علی شیرازی (مشهور به حاجی‌آقا مجتهد شیرازی) نماینده دوره دوم تا چهارم مجلس شورای ملی

 

 

در این پژوهش، دیدگاه‌ها و نقش سیاسی اجتماعی حاجی‌آقا مجتهد شیرازی، فعال سیاسی و نماینده‌ی برجسته دوره‌های دوم تا چهارم مجلس شورای ملی با توجه به شرایط فکری-سیاسی حاکم بر مشروطه دوم مورد بررسی قرار گرفته است. سؤال اصلی رساله بدین صورت است که: سیاست و خط‌مشی حاجی‌آقا شیرازی برای برون‌رفت از وضع موجود جامعه و رسیدن به جامعه مطلوب در دوران مشروطیت دوم، چگونه بوده و چه راه‌کارهایی را به لحاظ شکلی و محتوایی در ابعاد سیاست داخلی و خارجی ترسیم می‌نماید؟

تحقیق حاضر، نخست از منابع دست اول و اصلی که عمدتاً شامل آثار نوشتاری و گفتاری حاجی‌آقا شیرازی و دیگر اسناد بوده، استفاده نموده است. سپس تکمیل آن به واسطه منابع تحقیقاتی، با روش «توصیفی-تحلیلی» انجام یافته است.

نتایج حاصل از رساله نشان می‌دهد، جامعه‌ی مطلوب مورد نظر حاجی‌آقا شیرازی آن نظام سیاسی است که به لحاظ شکلی در قالب «نظام مشروطه» و با تأکید بر مجلس به عنوان «مرکز ثقل افکار کشور» و به‌لحاظ محتوایی بر پایه‌ی «تعالیم اسلامی» استوار است. راهبردهای ایشان برای برون‌رفت از وضع موجود و رسیدن به جامعه‌ی مطلوب در بعد داخلی «اصلاحات اجتماعی» و در بعد خارجی برای دستیابی به استقلال و خارج شدن از سلطه اجانب نه‌تنها در ایران بلکه در جهان اسلام در راستای تحققِ احیای تمدن اسلامی، «جنبش اسلامی یا انقلاب» با محوریت ایران بوده است.

از منظومه فکری حاجی‌آقا شیرازی می‌توان به‌عنوان «بن‌مایه‌های اولیه انقلاب اسلامی ایران» یاد کرد. در واقع بخش عمده‌ای از شاخصه‌های جامعه مطلوب مورد نظر حاجی‌آقا شیرازی توسط امام خمینی (ره) در سطوحی به‌مراتب گسترده‌تر و کامل‌تر عینیت یافت.

کلیدواژگان: مشروطه دوم، مجلس شورای ملی، اصلاحات، تمدن غرب و جنبش اسلامی.

 

 

فهرست مطالب

 

عنوان                                                                                      صفحه

فصل اول: مقدمه

1-1-طرح موضوع………………………………………………………………….. 3

1-2-اهمیت و ضرورت تحقیق.. 4

1-3-اهداف تحقیق.. 6

1-4-ارکان و چارچوب نظری تحقیق (الگوی جامعه‌ی مطلوب) 6

1-5-سؤال‌های اصلی و فرعی.. 8

1-5-1-سؤال اصلی.. 8

1-5-2-سؤال‌های فرعی.. 9

1-6-فرضیه‌های اصلی و فرعی.. 9

1-6-1-فرضیه اصلی.. 9

1-6-2-فرضیه‌های فرعی.. 10

1-7-مفاهیم. 11

1-7-1-مفاهیم اصلی پژوهش… 11

1-7-2-مفاهیم کاربردی پژوهش… 12

1-8-روش تحقیق.. 14

1-9-معرفی و نقد منابع. 15

1-9-1-آثار حاجی‌آقا شیرازی.. 15

1-9-2-منابع قدیم مشروطه: 18

1-9-2-1-نشریات و مجلات: 19

1-9-2-2-خاطرات.. 21

1-9-3-تحقیقات جدید مشروطه. 23

1-9-4-کتب زندگی‌نامه مشاهیر. 25

1-9-5-اسناد. 26

1-9-6-مصاحبه. 28

فصل دوم: بررسی شرایط فکری، سیاسی و اجتماعی حاکم بر ایران در

عصر مشروطیت

2-1-شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر ایران قبل از مشروطیت: 32

جریان گرایش به فن آوری غرب (نوگرا)…………………………………………………………………………….. 30

جریان روشنفکری (غرب گرا)……………………………………………………………………………………………… 31

جریان اسلامی (اسلام گرا)………………………………………………………………………………………………….. 31

2-2-شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر ایران در دوران مشروطیت.. 34

2-2-1-زمینه‌ها و علل نهضت مشروطیت: 34

2-2-2-نگرشی کلی بر فرایند نهضت مشروطیت.. 38

2-2-3-تحلیلی بر جریان‌ها و دیدگاه‌های تأثیرگذار در مشروطیت.. 41

2-2-4-بررسی دیدگاه حاجی‌آقا شیرازی در جریان‌های فکری – سیاسی اصلی

روحانیت (مکتب نجف و مشروعه‌خواهان) 44

2-2-5-آسیب‌شناسی نهضت مشروطیت.. 46

2-3-شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر ایران بعد از مشروطیت.. 50

فصل سوم : دوران فعالیت علمی- سیاس‍ی حاجی‌آقا مجتهد شیرازی

(1288-1261ش.)

3-1-از تولد تا تحصیل. 52

3-2-فضای فکری، علمی و سیاسی حوزه نجف (محل تحصیل حاجی‌آقا شیرازی) 59

3-3-حاجی‌آقا شیرازی از شاگردان برجسته آخوند خراسانی.. 64

3-4-بازگشت از نجف به شیراز 65

3-5-برگزاری انتخابات مجلس دوم در فارس.. 68

فصل چهارم: دوران نمایندگی حاجی‌آقا شیرازی در مجلس شورای ملی

(1300- 1288ش)

4-1-حاجی‌آقا شیرازی در مجلس دوم شورای ملی.. 71

4-1-1-مشروطیت دوم و شکل‌گیری احزاب سیاسی و نقش آنان در مجلس دوم. 73

4-1-1-1-حزب دموکرات (انقلابی) 74

4-1-1-2-حزب میانه‌رو (اعتدالی) 77

4-1-2-نسبت حاجی‌آقا شیرازی با احزاب سیاسی در مجلس دوم. 78

4-1-3-نمونه‌هایی از مواضع و فعالیت حاجی‌آقا شیرازی در سال‌های نخست

مشروطه دوم. 89

4-2-حاجی‌آقا شیرازی در مجلس سوم شورای ملی.. 91

4-2-1-شکل‌گیری مجلس سوم و انتخابات.. 91

4-2-2-احزاب سیاسی با تقسیمات جدید در مجلس سوم. 93

4-2-3-حاجی آقا شیرازی و کسب رأی اعتماد در مجلس سوم. 95

4-2-4-بازتاب بررسی اعتبارنامه حاجی‌آقا شیرازی در مجلس سوم. 99

4-2-5-دوران فترت بین مجلس سوم و مجلس چهارم در مشروطه دوم. 102

4-2-6-وساطت بین دولت و مخالفین توسط حاجی‌آقا شیرازی.. 103

4-3-حاجی‌آقا شیرازی در مجلس چهارم شورای ملی.. 105

4-3-1-انتخابات و افتتاح مجلس چهارم. 105

4-3-2-تقاضای نطق از سوی حاجی‌آقا پیرامون اصلاحات اجتماعی در مجلس… 108

4-3-3-واکنش‌ها و پیامدهای نطق حاجی‌آقا شیرازی.. 110

4-4-کناره‌گیری حاجی‌آقا شیرازی از مجلس چهارم و بازگشت به فاروق. 112

فصل پنجم: جایگاه مجلس در نظام مشروطه از دیدگاه حاجی‌آقا شیرازی

5-1-نگرشی کوتاه بر مجالس  دوم تا چهارم دوران قاجار 117

5-2-حلیل سال‌های نخست مشروطیت دوم از منظر حاجی‌آقا شیرازی.. 118

5-3-جایگاه مجلس در «قانون اساسی مشروطه و متمم آن»: 123

5-4-دوران فَترت و موانع افتتاح مجالس مشروطه دوم از نظر حاجی‌آقا شیرازی.. 124

5-5-ویژگی‌های مجلس مطلوب از دیدگاه حاجی‌آقا شیرازی: 126

5-5-1-اصل نمایندگی.. 128

5-5-2-قانون‌گذاری.. 130

5-5-3-بررسی و نظارت.. 133

فصل ششم: اندیشه اصلاحی حاجی‌آقا شیرازی

6-1-مفهوم اصلاحات.. 136

6-2-مبانی اندیشه اصلاحی حاجی‌آقا شیرازی.. 137

6-3-اصلاحات در بعد سیاست داخلی.. 138

6-3-1-اصلاحات اجتماعی.. 138

6-3-2-اصلاحات اخلاقی.. 145

6-3-3-اصلاحات اقتصادی.. 145

6-3-4-اصلاحات اداری.. 145

6-3-5-اصلاحات فرهنگی (معارف) 153

6-4-اصلاحات در بعد سیاست خارجی.. 155

فصل هفتم: سیمای تمدن غرب و جنبش اسلامی در اوایل قرن بیستم

از دیدگاه حاجی آقا شیرازی

7-1-مبانی نظری حاجی‌آقا شیرازی در حوزه تمدن و عملکرد تمدن غرب در اوایل

قرن بیستم. 159

7-1-1-علل انحطاط تمدن‌ها 159

7-1-2-عملکرد تمدن غرب در جهان در اوایل قرن بیستم. 160

7-1-3-عملکرد تمدن غرب در جهان اسلام در اوایل قرن بیستم. 161

7-1-4-عملکرد تمدن غرب در ایران در اوایل قرن بیستم. 163

7-2-جامعه مطلوب و احیای تمدن اسلامی از منظر حاجی‌آقا شیرازی.. 164

7-3-راه‌های برون‌رفت از وضع موجود و چگونگی رسیدن به وضع مطلوب.. 164

7-3-1-پیروی از تعالیم اسلام. 165

7-3-2-اتحاد جوامع اسلامی.. 165

7-3-3-افزایش قدرت جنگی و آمادگی کامل در برابر دشمنان. 166

7-3-4-ضرورت امر به معروف و نهی از منکر در جامعه. 166

7-3-5-مبارزه با اجانب و استعمار 167

7-3-6-وقوع جنبش بزرگ اسلامی به عنوان راه‌گشای برون‌رفت از وضع

موجود. 167

7-4-مقایسه تطبیقی جنبش اسلامی با انقلاب اسلامی ایران. 168

7-4-1-نام و عنوان. 168

7-4-2-زمان وقوع. 169

7-4-3-مکان وقوع. 170

7-4-4-نقش مردم. 170

7-4-5-رهبری.. 171

7-4-6-ایدئولوژی.. 173

7-4-7-جهان‌شمولی.. 174

نتیجه‌گیری.. 176

منابع. 181

 

پیوست‌ها

پیوست یک: متن کامل مقاله فشار عالم اسلام یا تجدیدجنگ صلیب.. 190

پیوست دو: متن کامل کتاب واقعات دو ساله یا تاریخ بدبختی ایران. 205

پیوست سه: متن کامل نطق حاجی آقا شیرازی در مجلس چهارم. 225

پیوست چهار: لایحه حاجی آقا شیرازی نماینده فارس درباره 240

عملکرد دولت و مجلس… 240

پیوست پنج: توضیح میرزا احمد قزوینی از حزب دموکرات درباره نطق خود راجع به

حاجی‌آقا شیرازی در مجلس دوم. 247

پیوست شش: مقاله طرفدار عدالت کیست؟ 248

پیوست هفت: یک دسیسه تازه- حزب دمکرات- و حاجی آقا شیرازی. 252

پیوست هشت: لایحه شیرازی‌های مقیم تهران در حمایت از حاج آقا شیرازی. 255

پیوست نه: لایحه حاجی آقا شیرازی- انتقام عدالت.. 257

پیوست ده: نامه اسمعیل قشقایی (صولت الدوله) به مجلس در حمایت از

حاج آقای شیرازی. 260

پیوست یازده: پاسخ‌های حاجی آقا به اسمعیل قشقایی (صولت الدوله- سردار

عشایر) 261

پیوست دوازده: دستخط حاجی آقا شیرازی به مناسبت تولد دخترش مهین بانو 262

پیوست سیزده: شعر میرزای اورنگ در ذم حاجی آقا شیرازی. 263

پیوست چهارده: تایید انتخابات مجلس دوم شورای ملی در ایالت فارس.. 264

پیوست پانزده: درخواست حاجی آقا و مدرس و .. پیرامون تشکیل مجلس سنا 265

پیوست شانزده: نطق حاجی آقا شیرازی در مراسم استقبال از فرزند مرحوم

آیت الله آخوند خراسانی به نمایندگی از مجلس… 266

پیوست هفده: اعلام به ملت از سوی حاجی آقا مبنی بر اتمام دوره وکالت در

مجلس دوم. 268

پیوست هجده: نطق حاجی‌آقا شیرازی از طرف عموم علمای اعلام درمورد

اولتیماتوم. 269

پیوست نوزده: حمایت حاجی آقا نوراله  اصفهانی از حاج آقا شیرازی. 270

پیوست بیست: حمایت هیأت تجار و اتحادیه اصناف از حاجی آقا شیرازی در

مجلس سوم. 272

پیوست بیست و یک: شعر شوریده شیرازی در وصف حاجی آقا شیرازی. 273

پیوست بیست و دو: برگه‌ی اول بازجویی متهم به قتل حاجی آقا شیرازی. 274

پیوست بیست و سه: تصاویر 275

 

قبلا حساب کاربری ایجاد کرده اید؟
گذرواژه خود را فراموش کرده اید؟
Loading...
enemad-logo