بررسي کارایی نسبی شرکت آب و فاضلاب استان اردبیل با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                  صفحه   

 

 چکیده ……………………………………………………………………………………………………………………………………….1

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………2

1-2- بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………………………..4

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق……………………………………………………………………………………………..6

1-4- اهداف تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………..8

      1-4-1- اهداف اصلی تحقیق…………………………………………………………………………………………………8

     1-4-2- اهداف فرعی تحقیق………………………………………………………………………………………………….8

1-5- سؤالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………..10

      1-5-1- سؤالات اصلی تحقیق………………………………………………………………………………………………10

     1-5-2- سؤالات فرعی تحقیق……………………………………………………………………………………………….10

1-6- فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..10

1-7- متغیرهای تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………10

          1-7-1- متغیرهای نهاده ای(ورودی)…………………………………………………………………………………10

          1-7-2- متغیرهای ستاده ای(خروجی)……………………………………………………………………………….11

1-8- جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق…………………………………………………………………………………..11

1-9- چارچوب نظری تحقیق……………………………………………………………………………………………………….11

1-10- تعریف مفهومی و عملیاتی واژه ها واصطلاحات فنی و تخصصی……………………………………………11

        1-10-1- تعریف مفهومی تحلیل پوششی  داده ها…………………………………………………………………11

       1-10-2- تعریف عملیاتی تحلیل پوششی  داده ها………………………………………………………………….12

      1-10-3- واحد تصمیم گیری………………………………………………………………………………………………..13

                   1-10-3-1- واحدهای تصمیم گیری کارا………………………………………………………………..13

                  1-10-3-2- واحد تصمیم گیری ناکارا……………………………………………………………………..13

1-10-4- تعریف مفهومی كارايى………………………………………………………………………………………..13

1-10-5- تعریف عملیاتی کارایی………………………………………………………………………………………..14

1-10-6- کارایی نسبی………………………………………………………………………………………………………14

                   1-10-6-1- واحدهای نسبی کارا ………………………………………………………………………..14

                   1-10-6-2- واحدهای نسبی ناکارا…………………………………………………………………………15

1-10-7- مرزکارا……………………………………………………………………………………………………………..15

1-10-8- مجموعه ممکن تولید………………………………………………………………………………………….15

1-10-9- داده ها………………………………………………………………………………………………………………15

1-10-10- ستاده ها………………………………………………………………………………………………………….15

فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده

بخش اول: مبانی نظری کارایی

2-1-1- مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………….16

2-1-2- معانی لغوی کارایی…………………………………………………………………………………………………………17

2-1-3- معانی اصطلاحی و دیدگاه رشته ها و علوم مختلف راجع به کارایی………………………………………18

           2-1-3-1- دیدگاه کلی رشته های فنی و مهندسی………………………………………………………………18

           2-1-3-2- دیدگاه مهندسی مکانیکی…………………………………………………………………………………18

           2-1-3-3- دیدگاه مهندسی صنایع……………………………………………………………………………………18

           2-1-3-4- دیدگاه علم مدیریت……………………………………………………………………………………….19

           2-1-3-5- دیدگاه علم اقتصاد…………………………………………………………………………………………19

2-1-4- تاریخچه کارایی………………………………………………………………………………………………………………20

2-1-5- کارایی و مفهوم آن…………………………………………………………………………………………………………..21

           2-1-5-1- کارایی مطلق………………………………………………………………………………………………….25

           2-1-5-2- کارایی نسبی………………………………………………………………………………………………….25

2-1-6- مفاهیم کارایی، اثر بخشی و بهره وری………………………………………………………………………………..25

2-1-7- رابطه اثربخشی و کارایی…………………………………………………………………………………………………..27

2-1-8- کارایی سازمانی……………………………………………………………………………………………………………….28

2-1-9- انواع کارایی……………………………………………………………………………………………………………………30

            2-1-9-الف)کارایی فنی…………………………………………………………………………………………………30

            2-1-9-ب)کارایی نسبی………………………………………………………………………………………………..31

            2-1-9-ج)کارایی مقیاسی………………………………………………………………………………………………31

            2-1-9-د)کارایی ساختاری…………………………………………………………………………………………….32

           2-1-9-ه)کارایی تخصیصی……………………………………………………………………………………………..32

           2-1-9-و)کارایی اقتصادی………………………………………………………………………………………………33

2-1-10- رابطه بین کارایی تخصیصی و کارایی تکنیکی…………………………………………………………………..33

2-1-11- کارایی در مؤسسات غیر انتفاعی…………………………………………………………………………………….33

2-1-12- اندازه گیری عملی کارایی………………………………………………………………………………………………34

2-1-13- تاریخچه شرکت آب و فاضلاب استان…………………………………………………………………………….34

2-1-14- موضوع فعالیت شرکت مطابق اساسنامه…………………………………………………………………………..34

2-1-15- چشم انداز شرکت………………………………………………………………………………………………………..35

بخش دوم: مبانی ریاضی کارایی

2-2-1- مفهوم تابع تولید…………………………………………………………………………………………………………….35

2-2-2- استفاده از تابع تولید برای تعیین میزان کارایی…………………………………………………………………….37

2-2-3- بازده به مقیاس الگوی مورد استفاده………………………………………………………………………………….37

          2-2-3-1- بازده نسبت به مقیاس ثابت………………………………………………………………………………37

         2-2-3-2- بازده نسبت به مقیاس متغیر……………………………………………………………………………….38

2-2-4- مجموعه امکان تولید……………………………………………………………………………………………………….38

2-2-5- روش های اندازه گیری کارایی…………………………………………………………………………………………38

          2-2-5- الف)روش پارامتریک………………………………………………………………………………………….39

         2-2-5- ب)روش ناپارامتریک……………………………………………………………………………………………40

بخش سوم: تحلیل پوششی داده ها

2-3-1- مفهوم تحلیل پوششی داده ها…………………………………………………………………………………………..40

2-3-2- پیشینه تاریخی تحلیل پوششی داده ها……………………………………………………………………………….48

2-3-3- دو مشخصه اساسی برای الگوی DEA……………………………………………………………………………..50

           2-3-3-الف) ماهیت ورودی……………………………………………………………………………………………50

           2-3-3- ب) ماهیت خروجی…………………………………………………………………………………………..50

2-3-4- رویکرد سیستمی DEA…………………………………………………………………………………………………..50

2-3-5- مدل های اساسی(قطعی) DEA………………………………………………………………………………………..51

          2-3-5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………51

          2-3-5-2- مدلCCR………………………………………………………………………………………………………52

                       2-3-5-2- الف)مدل نسبت(کسری)CCR…………………………………………………………..52

                      2-3-5-2- ب)مدل مضربی CCR با ماهیت ورودی………………………………………………54

                     2-3-5-2-ج) ثانویه مدل مضربی CCR اصلاح شده ورودی محور…………………………..55

                    2-3-5-2-د)مدل پوششی CCR با ماهیت ورودی………………………………………………….55

                    2-3-5-2-ه)  اصلاح شده ورودی محورCCRمدل پوششی…………………………………….56

                     2-3-5-2- و)مدل مضربی CCR با ماهیت خروجی……………………………………………….57

                     2-3-5-3- ز)مدل پوششی CCR  با ماهیت خروجی……………………………………………..57

                     2-3-5-2-ح) خروجی محورCCRمدل پوششی اصلاح شده…………………………………..57

      2-3-5-3- مدل BCC………………………………………………………………………………………………………….58

                    2-3-5-3-الف)مدل مضربی BCC با ماهیت ورودی……………………………………………….58

                    2-3-5-3-ب)مدل پوششی BCC با ماهیت ورودی…………………………………………………59

                   2-3-5-3-ج)مدل پوششی BCCاصلاح شده ورودی محور……………………………………..60

                    2-3-5-3-د)مدل مضربی BCC با ماهیت خروجی………………………………………………….60

                    2-3-5-3-ه)مدل پوششی BCC با ماهیت خروجی…………………………………………………61

                   2-3-5-3-و)مدل پوششی BCC اصلاح شده خروجی محور…………………………………….61

2-3-5-4- مدل جمعی……………………………………………………………………………………………………………….62

                    2-3-5-4-الف)مدل اولیه جمعی…………………………………………………………………………..62

                    2-3-5-4-ب)مدل ثانویه جمعی……………………………………………………………………………63

                    2-3-5-4-ج)مدل جمعی موزون…………………………………………………………………………..63

2-3-6- اندازه گیری کارایی فنی در روش DEA……………………………………………………………………………64

2-3-7- مزایا و معایب روش DEA………………………………………………………………………………………………67

          2-3-7-1- مزایای روش DEA………………………………………………………………………………………..67

          2-3-7-2- معایب روش DEA…………………………………………………………………………………………67

2-3-8- برخی از قابلیت های کاربردی DEA………………………………………………………………………………..68

2-3-9- استفاده از روش اندرسون- پیترسون جهت رتبه بندی کامل واحدهای کارا…………………………….68

 

بخش چهارم: واحدهای تصمیم گیرنده

2-4-1-هدف و منظور از واحدهای تصمیم گیرنده…………………………………………………………………………69

2-4-1-1-تعریف واحدهای تصمیم گیرنده………………………………………………………………………………………70

2-4-1-2-شرایط واحدهای تصمیم گیرنده…………………………………………………………………………………….71

2-4-1-3- تقسیم بندی واحدهای تصمیم گیرنده کارا……………………………………………………………………..71

بخش پنجم: پیشینه موضوعی تحقیق

2-5-1- تحقیقات مرتبط……………………………………………………………………………………………………………..71

2-5-3- پیشینه تحقیقات انجام یافته در داخل کشور……………………………………………………………………….72

2-5-4- پیشینه تحقیقات انجام یافته در خارج از کشور……………………………………………………………………75

فصل سوم: مواد و روش ها

3-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………….78

3-2-روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………….79

3-3-فرایند تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………79

3-4- شناسایی اهداف………………………………………………………………………………………………………………….79

3-5-قلمرو مکانی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..80

3-6-جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………………………80

3-7-قلمرو زمانی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………….80.

3-8-قلمرو موضوعی تحقیق………………………………………………………………………………………………………..80

3-9-روش گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………………….80

3-9-1-روش کتابخانه ای……………………………………………………………………………………………………………81

3-9-2-مصاحبه………………………………………………………………………………………………………………………….81

3-10-ابزار گردآوری اطلاعات……………………………………………………………………………………………………..81

3-11-روش ها و ابزارهای تجزیه و تحلیل اطلاعات……………………………………………………………………….81

3-12- تعیین شاخص های مورد ارزیابی………………………………………………………………………………………..85

3-13- اهمیت شاخص ها……………………………………………………………………………………………………………85

3-14- متغیرهای تحقیق………………………………………………………………………………………………………………86

          3-14-1- رهنمودهای کلی انتخاب متغیرهای ورودی و خروجی…………………………………………..86

           3-14-2- متغیرهای نهاده وستاده واحدهای تابعه شرکت…………………………………………………….87

           3 -14-2-الف) متغیرهای نهاده ای…………………………………………………………………………………..87

           3-14-2- ب) متغیرهای ستاده ای……………………………………………………………………………………87

3-15-تعیین واحدهای تصمیم گیرنده……………………………………………………………………………………………87

فصل چهارم: نتایج

4-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………..88

4-2-نوع مدل مورد استفاده………………………………………………………………………………………………………….89

4-3-تهیه جدول آماری……………………………………………………………………………………………………………….91

4-4-نتایج تحقیق حاصل از حل مدل ها………………………………………………………………………………………..93

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1-مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………102

5-2-مروری بر مسأله تحقیق………………………………………………………………………………………………………103

5-3-بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………………………..103

5-4-پیشنهاد به شرکت متبوع……………………………………………………………………………………………………..104

5-6-پیشنهادها برای تحقیقات آتی………………………………………………………………………………………………105

عنوان                                                                                                            صفحه

فهرست جداول

جدول 4-1: داده های خام شاخص های ورودی و خروجی……………………………………………………………..91

جدول 4-2: شاخص های ورودی…………………………………………………………………………………………………92

جدول 4-3: شاخص های خروجی………………………………………………………………………………………………..93

جدول4-4: واحدهای کارا و ناکارا…………………………………………………………………………………………………96

جدول4-5:  رتبه بندی واحدهای کارا…………………………………………………………………………………………….97

جدول 4-6: واحدهای مرجع و وزن آنها………………………………………………………………………………………..99

جدول 4-7: گزارش پتانسیل توسعه واحدها…………………………………………………………………………………101

عنوان                                                                                                            صفحه

 

فهرست نمودارها

نمودار4-1: کارایی واحدهای تابعه شرکت آب وفاضلاب استان اردبیل………………………………………………95

نمودار4-2: رتبه بندی کارایی واحدهای تابعه شرکت……………………………………………………………………….97

نمودار4-3: واحدهای مرجع…………………………………………………………………………………………………………98

نمودار4-4: گزارش پتانسیل توسعه واحدها…………………………………………………………………………………..100

عنوان                                                                                                            صفحه

پیوست ها

نمودار1- شاخص ها و مقادیر بهینه واحد اردبیل…………………………………………………………………………..115

نمودار2- شاخص ها و مقادیر بهینه واحد پارس آباد……………………………………………………………………..116

نمودار3- پتانسیل توسعه کلی واحدها………………………………………………………………………………………….117

نمودار4- همبستگی تعداد مشترک به تعداد کارکنان واحدها……………………………………………………………118

نمودار5- همبستگی درآمد به تعداد کارکنان واحدها………………………………………………………………………119

نمودار6- توزیع فراوانی کارایی واحدها……………………………………………………………………………………….120

نمودار7- مقایسه واحد بیله سوار با واحد مرجع اردبیل………………………………………………………………….121

نمودار8- مقایسه واحد مشگین شهر با واحد مرجع کوثر………………………………………………………………..122

نمودار9- پتانسیل توسعه شاخص های واحد سرعین……………………………………………………………………..123

نمودار10-پتانسیل توسعه شاخص های واحد نمین………………………………………………………………………..124

نمودار11- پتانسیل توسعه شاخص های واحد بیله سوار………………………………………………………………..125

نمودار12- پتانسیل توسعه شاخص های واحد نیر…………………………………………………………………………126

عنوان                                                                                                            صفحه

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………………….108