بررسي مناظرات در قرآن

فهرست مطالب

عنوان                                                                                         صفحه

فصل اول : کليات و تعاريف……………………………………………………………………………. 1

1-1 مقدمه…………………………………………………………………………………………………….. 2

1-2 بيان مسئله ……………………………………………………………………………………………… 4

1-3 سابقه پژوهش………………………………………………………………………………………….. 5

1-4 سوال اصلی پژوهش …………………………………………………………………………………. 6

1-4-1 سوالات فرعی پژوهش ………………………………………………………………………….. 6

1-5 فرضیه‌های پژوهش ………………………………………………………………………………….. 7

1-5-1اهداف پژوهش …………………………………………………………………………………….. 8

1-6 اهداف مناظرات ………………………………………………………………………………………. 8

1-7 روش و ابزار گردآوري اطلاعات …………………………………………………………………. 11

1-8 جنبه جدید بودن پژوهش……………………………………………………………………………. 11

1-9 معناى لغوى مناظره……………………………………………………………………………………. 12

1-10 معناى اصطلاحى مناظره……………………………………………………………………………. 13

1-11- تعاريف حکمت و موعظه……………………………………………………………………….. 14

1-12- چيستی جدل ؟…………………………………………………………………………………….. 15

1-12-1- معناى لغوى جدل………………………………………………………………………………. 15

1-12-2- معناى اصطلاحى جدل………………………………………………………………………… 15

1-12-3- جدل به معناى عام……………………………………………………………………………… 16

1-12-4- جدل به معناى خاص………………………………………………………………………….. 17

1-13 انواع جدل…………………………………………………………………………………………….. 17

1-14- هدف مناظره………………………………………………………………………………………… 17

1-15- فواید مناظره…………………………………………………………………………………………. 18

فصل دوم : سبک‌های مناظره در قرآن………………………………………………………………… 19

2-1- سبک های مناظره در قرآن………………………………………………………………………… 20

2-2- حقيقت مراء و جدال……………………………………………………………………………….. 32

2-3- انواع جدال …………………………………………………………………………………………… 34

2-3-1- جدال به اَحسن ………………………………………………………………………………….. 34

2-3-2- جدال به غير اَحسن …………………………………………………………………………….. 38

2-3-3- جدال غير مشروع………………………………………………………………………………… 39

2-3-4- قرآن و جدال اَحسن…………………………………………………………………………….. 40

2-4- سرچشمه اصلى مجادله به باطل………………………………………………………………….. 42

2-5- آداب و آفات مناظره……………………………………………………………………………….. 44

2-6- آفات و نتايج سوء مناظره نادرست………………………………………………………………. 48

 

فصل سوم : انواع مناظرات در قرآن…………………………………………………………………… 58

3-1- بخش اول : مناظرات خداوند در قرآن………………………………………………………….. 59

3-1-1- مناظره با فرشتگان ………………………………………………………………………………. 61

3-1-2- نکات برجسته در مناظره خدا با  فرشتگان ………………………………………………… 63

3-1-2-1- روشنگری خدا و کشف حقیقت برای فرشتگان ………………………………………. 63

3-1-2-2- درخواست ادله و براهین از فرشتگان …………………………………………………… 64

3-1-2-3- سوال استفهامی فرشتگان و نه اعتراضی ………………………………………………… 64

3-1-2-4- خدا و آزادی فرشتگان در پرسشگری ………………………………………………….. 67

3-1-2-5- منافات نداشتن سوال فرشتگان با مطیع بودن و تسلیم بودن آنان ………………….. 67

3-1-2-6- برتری انسان بر فرشتگان بواسطه‌علم ومحدودبودن علوم واطلاعات فرشتگان….. 69

3-1-2-7- مختار بودن ملائک…………………………………………………………………………… 69

3-1-2-8- ارزش عذر خواهی از سؤال بدون علم ………………………………………………….. 72

3-1-3 مقصود از شیطان در قرآن چیست ؟ ………………………………………………………….. 72

3-1-4 مناظره با ابلیس…………………………………………………………………………………….. 75

3-1-5 جواب از مناظره شیطان…………………………………………………………………………… 85

3-2- بخش دوم :  بررسی مناظرات انبيا عليهم‌السّلام………………………………………………. 88

3-2-1 دعوت به توحيد و نفى شرك…………………………………………………………………… 89

3-2-2- نسبت دادن قوم به خودشان ………………………………………………………………….. 98

3-2-3- گفتار آرام و رعايت ادب در برابر تهمت‌ها………………………………………………… 100

3-2-4- استدلال منطقى……………………………………………………………………………………. 105

3-2-5  قرار گرفتن در جايگاه پرسشگر (استدلال همراه با پرسش)…………………………….. 108

3-2-6- مقايسه……………………………………………………………………………………………… 117

3-2-7 استدلال از طريق محسوسات……………………………………………………………………. 118

3-2-8- انذار و اتمام حجت با مشركان……………………………………………………………….. 118

3-2-9- اقناع تدريجى (همراهى با مخاطب) ………………………………………………………… 123

3-2-10- مناظره با رئيس گروه………………………………………………………………………….. 126

3-2-11- تحريك وجدان با تكيه بر عنصر عقلانيت………………………………………………… 130

3-2-12- باطل كردن مدّعاى افراد با استفاده از ادّعاى خود آنها…………………………………. 133

3-2-13- اولويت امر به معروف و نهى از منكر……………………………………………………… 135

3-2-14- قاطعيت در اظهار عقايد و تبليغ رسالت…………………………………………………… 138

3-2-15- يادآورى نعمتهاى الهى………………………………………………………………………… 138

3-2-16- ترديد افكنى در ميان مخالفان……………………………………………………………….. 140

3-2-17- ايجاز بعد از اطناب…………………………………………………………………………….. 141

3-2-18- عامل موفقيت انبيا………………………………………………………………………………. 142

3-2-19- مناظره با افراد لجوج و معاند………………………………………………………………… 144

3-3- بخش سوم : نگاهی اجمالی به مناظرات غیر انبیاء در قرآن………………………………… 149

3-3-1- مناظره دو دوست در سوره کهف…………………………………………………………….. 149

3-3-2- مناظره قارون و قومش …………………………………………………………………………. 154

3-3-3- داستان مؤمن آل فرعون ……………………………………………………………………….. 162

3-3-4- لقمان ………………………………………………………………………………………………. 167

نتیجه گيري……………………………………………………………………………………………………. 173

پيشنهادات…………………………………………………………………………………………………….. 177

منابع و مأخذ………………………………………………………………………………………………….. 178