بررسي جامعه­شناختي شاخص هاي کيفيت زندگي روستايي و عوامل اجتماعي موثر بر آن در مناطق روستايي شهرستان همدان  

چكيده:

      داشتن زندگي مطلوب و با کيفيت همواره آرزوي بشر بوده کيفيت زندگي يکي از مهم ترين مسايل پيش روي جهان امروز مي‌باشد. همچنين ارتقاء آن از مهم ترين هدف‌هاي حکومت‌ها و دولت‌هاي مختلف در سطح جهان محسوب مي‌شود. اين متغير معمولاً از طريق شاخص­هاي ذهني حاصل از پيمايش و ارزيابي ادراكات ورضايت افراد از زندگي و يا با استفاده از شاخص­هاي عيني حاصل از داده­هاي ثانويه و به ندرت با استفاده از هر دو نوع شاخصه­ها اندازه­گيري مي­شود. هدف اين پژوهش سنجش کيفيت زندگي روستاييان از طريق استفاده هم­زمان از ابعاد عيني و ذهني و نيز اولويت­بندي نيازهاي ساکنين و تعيين عوامل تاثيرگذار بر آن مي­باشد. رويكرد اصلي اين پژوهش با استفاده از تلفيق و مقايسه شاخص­هاي عيني و شاخص‌هاي ذهني بوده است. متغيرهاي مستقل در اين پژوهش عبارتند از: درآمد سرانه، تحصيلات، پايگاه اقتصادي اجتماعي، احساس محروميت نسبي و سرمايه اجتماعي. جامعه آماري مناطق روستايي شهرستان همدان مي­باشد. حجم نمونه نيز بر اساس جدول کرجسي و مورگان و با روش­ نمونه گيري خوشه­اي چند مرحله­اي با توجه به تعداد خانوارها (27885 خانوار) 400 خانوار برآورد شد. و با استفاده از پرسش­نامه، داده­هاي مورد نياز از طريق پاسخ­هاي افراد جمع­آوري و با استفاده از نرم­افزار spss پردازش شدند. نتايج اين مطالعه نشان مي­دهد که بين متغيرهاي درآمد سرانه، پايگاه اجتماعي اقتصادي، احساس محروميت نسبي و سرمايه اجتماعي با متغير وابسته يعني کيفيت زندگي رابطه معنادار وجود دارد. هم­چنين مقايسه نتايج ابعاد عيني و ذهني کيفيت زندگي نشان مي­دهد که ( 29) درصد در حالت بهزيستي و (7/36) درصد در حالت محروميت قرار دارند؛ در حالي­كه  (1/10) درصد در حالت ناهماهنگي و (06/24) درصد در حالت انطباق قرار گرفته‌اند  همچنين نتايج نشان داد که اکثر خانوارهاي روستايي از احساس محروميت نسبي متوسط به بالايي رنج مي­برند که حدود 5/38 درصد مي­باشد. حدود 9/13 درصد از پاسخگويان نيز از احساس محروميت نسبي پاييني برخوردارند. نتايج نيز نشان داد که بر خلاف فرضيه تحقيق، متغير ميزان تحصيلات کم‌ترين تاثير را بر کيفيت زندگي داشته است و نيز مقادير بتا نشان مي­دهد که متغير احساس محروميت نسبي بيش­ترين تاثير را بر کيفيت زندگي داشته است.

.

واژه­هاي کليدي: کيفيت زندگي، سرمايه اجتماعي، محروميت نسبي، پايگاه اقتصادي – اجتماعي