بحث تطبیقی محبّت و قهردر حکمت اشراق و حکمت متعالیه

تعداد 125 صفحه  درword

گروه فلسفه و کلام اسلامی

کارشناسی ارشد در رشته فلسفه و کلام اسلامی

بحث تطبیقی محبّت و قهردر حکمت اشراق و حکمت متعالیه

کلید واژه­ها: محبت، قهر، هستی، آفرینش، کمال، سهروردی، ملاصدرا

چکیده: در حکمت اشراق، محبت و قهر به عنوانِ رابط وجودی میان انوار محسوب مي­شود و چون بین نور عالی و نور سافل هیچ حجابی نیست، قهراً نور سافل، نور عالی را مشاهده می­کند؛ ولی نمی­تواند بر آن احاطه و قهر داشته باشد و نور عالی بر سافل اشراق می­کند؛ یعنی نور عالی به علت شدّت نورانیّتش بر انوار سافل كه داراي ضعف وجودي هستند، قهر و غلبه دارد. بنابراين در مراتب اعلی، جهت قهر و در مراتب سافل، جهت محبت وجود دارد. عالَم هستي در نتیجۀ محبت و عشق سافل به عالی و قهر و اشراق عالی نسبت به مادون ایجاد می­شود. از این­رو، لازمۀ محبت و قهر، حصول و وجود نظام أتم و أحسن و نیز نیلِ آدمی به کمال لایق خویش می­باشد. به اعتقاد سهروردی، قهر و محبت در مجموعۀ هستی، سریان داشته و هر موجودی، چه نوری و چه غیر نوری، از آن بهره­مند است. از دیدگاه ملاصدرا نیز، محبت یا عشق مانند وجود، حقیقتی است که در تمام أشیا و موجودات به سبب وجود آنها ساری است. به نظر وی، اساس جهان آفرینش به محبت و قهر است و همین عشق و محبت است که سببِ ایجاد موجودات و نيز محفوظ ماندن و نظم آنها می­شود. بنابر وحدت شخصی وجود كه مختارِ نهايي ملاصدرا است، تمامي كائنات؛ هم آنچه خوب محسوب شده و هم آنچه بد تلقي مي­شود؛ جلوه­هاي مختلف حق تعالي هستند: بعضي جلوه محبتِ او و برخي جلوه قهر او. پایان‌نامه حاضر پژوهشی است که درصدد بررسی بحث محبت و قهر بصورت تطبیقی از دیدگاه حکمت اشراق و حکمت متعالیه، که در پنج فصل ارائه می­شود: مفاهیم و کلیات، حقیقت محبت و قهر، مراتب هستی و جایگاه محبت و قهر در آن، نقش محبت و قهر در آفرینش، و در نهایت نقش محبت و قهر در کمال آدمی.