امنیت و سرمایه¬گذاری مستقیم خارجی در خاورمیانه (بررسی تطبیقی ایران و ترکیه)

 

فهرست مطالب

عنوان                                    صفحه

فصل اول: مقدمه و کلیات تحقیق

1-1. طرح مسأله………………………………. ..2

1-2. سوال اصلی………………………………. ..3

1-3. سوالات فرعی……………………………… ..3

1-4. فرضیه پژوهش…………………………….. ..4

1-5. ادبیات موضوع……………………………. ..4

1-5-1. مطالعات خارجی…………………………. ..4

1-5-2. مطالعات داخلی…………………………. ..7

1-6. اهداف پژوهش…………………………….. ..8

1-7. تعریف مفاهیم……………………………. ..9

1-8. عملیاتی­کردن فرضیه……………………….. ..10

1-9. روش پژوهش ……………………………… ..11

1-10. پیامد­های اثبات…………………………. 11

1-11. محدوده زمانی و مکانی پژوهش………………. 12

1-12. سازماندهی تحقیق………………………… 12

فصل دوم: بنیان­های­ مفهومی و نظری پژوهش

مقدمه………………………………………. 14

2-1 . مفهوم سرمایه­گذاری خارجی…………………. 15

2-1-1. انواع سرمایه­گذاری خارجی………………… 15

2-1-1-1. سرمایه­گذاری غیرمستقیم خارجی(پورتفولیو)…. 15

عنوان                                    صفحه

2-1-1-2. سرمایه­گذاری مستقیم خارجی……………… 17

2-1-1-2-1. ویژگی­های سرمایه­گذاری مستقیم خارجی……. 18

2-1-1-2-2. سرمایه­گذاری مستقیم خارجی و رشد اقتصادی.. 19

2-2. کلیات تئوری­های سرمایه­گذاری مستقیم خارجی……. 20

2-2-1.تئوری­های مرتبط با سرمایه­گذاری مستقیم خارجی… 24

2-2-2. اهمیت امنیت در سرمایه­گذاری مستقیم خارجی….. 27

2-3. مفهوم امنیت…………………………….. 29

2-3-1. گونه­شناسی امنیت……………………….. 30

2-3-2. ابعاد امنیتی موثر در جذب سرمایه­گذاری مستقیم خارجی 32

2-3-2-1. امنیت اقتصادی……………………….. 33

2-3-2-2. امنیت سیاسی…………………………. 35

2-3-2-3. امنیت حقوقی ( حقوق مالکیت معنوی)………. 35

2-4 . تحلیل نقش امنیت در سرمایه­گذاری مستقیم خارجی.. 36

نتیجه­گیری…………………………………… 38

فصل سوم: ابعاد اقتصادی، سیاسی و حقوقی سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در خاورمیانه

مقدمه………………………………………. 40

3-1. سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در جهان و کشورهای درحال توسعه  41

3-2.خاورمیانه و امنیت………………………… 47

3-2-1. تعریف خاورمیانه……………………….. 47

3-2-2. امنیت در منطقه خاورمیانه……………….. 49

3-2-3. مؤلفه­های اقتصادی امنیت در خاورمیانه……… 51

عنوان                                    صفحه

3-2-4. مؤلفه­های اقتصادی امنیت سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در خاورمیانه…………………………………… 53

3-2-4-1. تعرفه و مالیات………………………. 54

3-2-4-2. شاخص فساد در منطقه MENA……………… 55

3-2-4-3. نیروی کار متخصص……………………… 57

3-2-4-4. زیرساخت­ها…………………………… 58

3-2-4-5. تورم……………………………….. 59

3-2-4-6. اندازه بازار………………………… 61

3-2-5. مؤلفه­های سیاسی امنیت سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در خاورمیانه…………………………………………… 62

3-2-5-1. ثبات سیاسی………………………….. 63

3-2-5-2. مشروعیت سیاسی رژیم­های حاکم……………. 67

3-2-5-3. نحوه­ی تعامل با قدرت­های بزرگ در عرصه سیاست خارجی 71

3-2-6. امنیت حقوقی سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در خاورمیانه 71

3-2-6-1. کنوانسیون حل و فصل اختلافات سرمایه­گذاری(ICSID)    73

3-2-6-2. حقوق مالکیت معنوی در خاورمیانه………… 73

3-2-6-3.ضمانت اجرای قراردادها…………………. 74

نتیجه­گیری…………………………………… 77

فصل چهارم: ابعاد اقتصادی، سیاسی و حقوقی امنیت و سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در دو کشور ایران و ترکیه

مقدمه………………………………………. 80

4-1. پیشینه سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در ایران…… 81

4-1-1. مزایا و ویژگی­های اقتصاد ایران…………… 85

4-1-2. بررسی دلایل ناتوانی جذب سرمایه…………… 85

عنوان                                    صفحه

4-1-3. رهیافت تحلیلی بر سیستم­های امنیت سرمایه­گذاری در ایران  87

4-2. روند سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در ترکیه…….. 89

4-3. امنیت سیاسی سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در ایران و ترکیه   92

4-3-1. ثبات سیاسی در دو کشور ایران و ترکیه……… 92

4-3-2. مشروعیت سیاسی رژیم­های حاکم در ایران و ترکیه. 93

4-3-3. نحوه تعامل دو کشور ایران و ترکیه با قدرت­های بزرگ در عرصه سیاست خارجی…………………………………. 94

4-4. امنیت اقتصادی سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در ایران و ترکیه 97

4-4-1. تعرفه و مالیات در دو کشور ایران و ترکیه….. 97

4-4-2. شاخص فساد در دو کشور ایران و ترکیه………. 98

4-4-3. نیروی انسانی متخصص در دو کشور ایران و ترکیه. 98

4-4-4. وجود زیرساخت­های اقتصادی لازم در دو کشور ایران و ترکیه  99

4-4-5. نرخ تورم در دو کشور ایران و ترکیه……….. 100

4-4-6.  اندازه بازار در دو کشور ایران و ترکیه…… 101

4-5. امنیت حقوقی سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در ایران و ترکیه   104

4-5-1-1. قوانین سرمایه­گذاری در ایران…………… 104

4-5-1-2.  قوانین سرمایه­گذاری در ترکیه………….. 107

4-5-2. ضمانت اجرای قراردادها در دو کشور ایران و ترکیه    108

نتیجه­گیری…………………………………… 109

نتیجه­گیری کلی ………………………………. 110

فهرست منابع

منابع فارسی…………………………………. 113

منایع انگلیسی……………………………….. 118

سایت­ها……………………………………… 122

 

 

 

فهرست جدول ها

عنوان                                        صفحه

جدول 3-1. تقسیم خاورمیانه به سه سیستم تابعه…….. 48

جدول 3-2.رتبه و میزان تعرفه در کشورهای خاورمیانه… 54

جدول 3-3. میزان فساد در کشورهای منطقه خاورمیانه…. 57

جدول 3-4. تورم، متوسط قیمت برای مصرف­کنندگان در منطقه منا 60

جدول 3-5. میزان مشروعیت و آسیب­پذیری کشورهای خاورمیانه    68

جدول 3-6. رتبه اقتصادی کشورهای خاورمیانه……….. 75

جدول 4-1. مقایسه سرمایه­گذاری مسنقیم خارجی بر حسب میلیون دلار در دو کشور ایران و ترکیه………………………… 92

جدول 4-2. مقایسه میزان مشروعیت سیاسی در دو کشور ایران و ترکیه 93

جدول 4-3. میزان تعرقه در دو کشور ایران و ترکیه….. 97

جدول 4-4. میزان فساد در بخش عمومی دو کشور ایران و ترکیه بر طبق آمار سازمان شفافیت…………………………… 98

جدول 4-5. مقایسه تورم در دو کشور ایران و ترکیه در سال­های 2013-2000……………………………………….. 101

جدول 4-6. مقایسه رشد اقتصادی به قیمت­های ثابت در سال­های 2013-2000…………………………………………… 102

جدول 4-7. مقایسه تولید ناخالص داخلی سرانه بر اساس برابری قدرت خرید بر حسب دلار درسال­های 2000 تا 2013………….. 103

جدول 4-8. مقایسه رتبه دو کشور در حمایت از سرمایه­گذاران و ضمانت اجرای قراردادها……………………………… 108

 

 

 

 

 

فهرست شکل‌ها

عنوان                                   صفحه

شکل 2-1.تحلیل نقش امنیت در سرمایه­گذاری مستقیم خارجی 37

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان                                   صفحه

 

نمودار3-1. مقایسه میزان جذب سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در کشور­های کم درآمد

و پردرآمد…………………………………… 44

نمودار3-2. میزان تورم در منطقه منا…………….. 61

نمودار3-3. میزان تولید ناخالص داخلی در منطقه منا… 62

نمودار3-4. میزان سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در منطقه منا   66

نمودار3-5. متوسط ضمانت اجرای قراردادها در کشورهای در حال توسعه…………………………………………… 75

نمودار4-1. میزان جذب سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در ترکیه   91

نمودار 4-2. ساختار زیرساخت­های اقتصادی در ترکیه….. 100

نمودار 4-3. مقایسه نرخ تورم در اقتصاد ایران نسبت به متوسط نرخ تورم منطقه………………………………………. 101

نمودار4-4. مقایسه رشد اقتصادی به قیمت­های ثابت به پول ملی با متوسط منطقه…………………………………. 103

نمودار4-5. مقایسه تولید ناخالص داخلی سرانه بر اساس برابری قدرت خرید بر حسب دلار    بین­المللی در سه دوره هشت ساله… 104

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست نقشه ها

عنوان                                  صفحه

 

نقشه 3-1. میزان جذب سرمایه­گذاری مستقیم خارجی در کشورهای جهان 43

نقشه 3-2. نقشه خاورمیانه و شمال آفریقا…………. 49

نقشه 4-1. ثبات سیاسی در دو کشور ایران و ترکیه…… 92