%41تخفیف

استفاده از EMS برای القا موتاسیون در برنج و ارزیابی تنوع ژنتیکی با استفاده از نشانگرهای SSR و RAPD

تعداد 71صفحه در فایل word

گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات

کارشناسی ارشد در رشته­ی مهندسی کشاورزی گرایش بیوتکنولوژی گیاهی

استفاده از EMS برای القا موتاسیون در برنج و ارزیابی تنوع ژنتیکی با استفاده از نشانگرهای SSR و RAPD

چکیده :

برنج (Oryza sativa L.) غذای اصلی مردم ایران است. با توجه به افزایش جمعیت لازم است عملکرد در واحد سطح افزایش یابد. در کنار روش‌های اصلاحی کلاسیک اصلاح نباتات از اصلاح موتاسیونی نیز استفاده می‌شود که اساس آن ایجاد تنوع، انتخاب، ارزیابی و افزایش ژنوتیپ‌های مطلوب است. هدف از این پژوهش القای تنوع با استفاده از EMS و بررسی اثر آن در ارقام محلی برنج می‌باشد. در این بررسی از ارقام طارم محلی، سنگ طارم و طارم هاشمی استفاده شد. اثر غلظت های مختلف EMS (17/0، 35/0 و 51/0 درصد) جهت ایجاد جهش روی صفات زراعی مورد  مطالعه قرار گرفت. این تحقیق طی سالهای 1392 و 1393 در مزرعه پوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. در نسل اول (M1) و دوم (M2) صفاتی مانند ارتفاع بوته، تعداد پنجه، طول خوشه، تعداد دانه‌های پوك در خوشه، تعداد دانه‌های پر در خوشه، تعداد کل دانه در خوشه، قطر دانه، طول دانه و وزن 100 دانه اندازه‌گیری شد. نتایج حاصل از داده‌های مورفولوژیکی و مولکولی نشان داده است که EMS می تواند به خوبی باعث ایجاد تنوع شود. علاوه بر ایجاد تنوع، EMS باعث کاهش صفات نامطلوبی چون ارتفاع بلند، تعداد دانه پوک و افزایش صفات مطلوبی چون وزن 100 دانه شده است. القاء چنین تغییرات ژنتیکی در میان ارقام مورد آزمایش در این تحقیق و بسیاری از تحقیقات مشابه، نقش EMS را در اصلاح موتاسیونی به خوبی نشان می‌دهد.

کلمات کلیدی : برنج، موتاسیون، تنوع، EMS، SSR، RAPD

فهرست مطالب

فصل اول – مقدمه و کلیات.. 1

1-1    مقدمه. 2

1-2 تاریخچه و اهمیت کشت برنج.. 3

1- 3 سطح زیر کشت برنج.. 3

1-4 میزان تولید برنج.. 3

1- 5 خصوصیات تاکسونومیکی و ژنتیکی برنج: 4

1-6 خصوصیات گیاهشناسی برنج: 4

1- 7 خصوصیات زراعی برنج: 5

1-8 روش‌های اصلاحی برنج: 5

1-9  تاریخچه استفاده از موتاسیون: 5

1-9- 1 تعریف موتاسیون: 6

1-9-2 سطوح ایجاد موتاسیون: 6

1-9-3 انواع موتاسیون : 7

1-9-4 موتاژن (عامل جهش‌زا) : 7

1-9-5 انواع موتاژن : 7

1-9-6 مواد گیاهی مورد تیمار : 8

1-9-7 اصلاح به روش موتاسیون : 8

1-9-8 اهمیت موتاسیون در اصلاح نباتات : 8

1-9-9 موفقیت موتاسیون‌ها : 8

1-9-10 خصوصیات اصلاح شده با موتاسیون در برنج : 9

1-9-11 روش‌های جدید استفاده از موتاسیون : 9

1-9-12 هدف موتاسیون‌های مصنوعی : 9

1-9-13 اصولا زمانی  از اصلاح با روش موتاسیون استفاده می‌شود که : 10

1-10 نشانگرهای ژنتیکی.. 10

1-10-1 نشانگرهای مورفولوژیک…. 11

1-10-2 نشانگرهای سیتوژنتیکی.. 11

1-10-3 نشانگرهای بیوشیمیایی.. 11

1-10-4 نشانگرهای مولکولی.. 12

1-10-4-1 واکنش زنجیرهای پلیمراز (PCR) 12

1-10-4-2 نشانگرهای غیرمبتنی بر PCR.. 12

1-10-4-2-1 تفاوت طول قطعات حاصل از هضم DNA (RFLP) 13

1-10-4-2-2 تعداد متفاوت ردیفهای تکراری (VNTRs) 13

1-10-4-3 نشانگرهای مبتنی بر PCR.. 13

1-10-4-3-1 نقاط نشانمند از ردیف (STS) 13

1-10-4-3-2 DNA چند شکل تکثیر شده تصادفی (RAPD) 14

1-10-4-3-3 تفاوت طول قطعههای حاصل از تکثیر (AFLP) 14

1-10-4-3-4 منطقه تکثیر یافته از توالی معلوم (SCAR). 14

1-10-4-3-5 تفاوت تک نوکلئوتیدی (SNP). 14

1-10-4-3-6 تفاوت ساختار تک رشتهای (SSCP). 14

1-10-4-3-7 توالی چند شکلی تکثیر یافته حاصل از برش (CAPS). 15

1-10-4-4 توالیهای ساده تکراری (SSR) 15

1-10-4-4-1 تاریخچه. 15

1-10-4-4-2 تقسیم بندی توالیهای ساده تکراری.. 15

1-10-4-4-2-1 ماهواره‌ها 15

1-10-4-4-2-2 ماهوارک‌ها 15

1-10-4-4-2-3 ریزماهواره‌ها 16

1-10-4-4-3 بیولوژی ریزماهوارهها 16

1-10-4-4-4 انواع ریزماهوارهها 16

1-10-4-4-4-1 ریزماهوارههای کامل.. 16

1-10-4-4-4-2 ریزماهوارهی ناقص…. 16

1-10-4-4-4-3 ریزماهوارهی منقطع.. 16

1-10-4-4-4-4 ریزماهوارهی مرکب… 16

1-10-4-4-5  فراوانی، توزیع و سازماندهی ریزماهوارهها در داخل ژنوم. 16

1-10-4-4-6 فرآیند جهش و میزان آن در ریزماهوارهها 17

1-10-4-4-7 عوامل مؤثر بر پایداری ریزماهوارهها 17

1-10-4-4-8 کاربرد و اثرات ریزماهوارهها 18

فصل دوم – بررسی منابع . 19

فصل سوم – مواد و روش‌ها 24

3-1 آماده سازی زمین.. 25

3-1-1 آماده کردن خزانه. 25

3-1-2 آماده سازی زمین اصلی.. 25

3-2 تولید بذور موتانت.. 25

3-2-1 تیمار با EMS. 25

3-2-2  انتقال بذور بعد از تیمار به خزانه و مزرعه. 26

3-3 استخراج  DNA. 26

3-3-1 تهیه نمونه برگی.. 26

3-3-2 جداسازی DNA از بافت برگی.. 26

3-4 تعیین کیفیت و کمیت DNA. 28

3-4-1 تعیین غلظت  DNAبا استفاده از اسپکتروسکوپی فرابنفش… 28

3-4-2 تعیین غلظت و کیفیت DNA با استفاده از الکتروفورز ژل آگارز. 29

3-5 یکسان سازی غلظت نمونه های DNA استخراج شده 30

3-7 نشانگرها 31

3-6 واکنش زنجیره ای پلیمراز 31

3-8 تجزیه آماری.. 33

فصل چهارم – نتایج.. 35

4-1 نتایج ارزیابی صفات زراعی در نسل اول (M1) 36

4-2 نتیجه مقایسه میانگین صفات مختلف در ارقام مختلف برنج در نسل دوم (M2). 40

4-3 نتایج حاصل از الکتروفورز محصول PCR. 44

4-8 دندروگرام نتایج مولکولی نشانگر SSR. 46

4-9 دندروگرام نتایج مولکولی نشانگر RAPD. 48

فصل پنجم – بحث و نتیجه گیری.. 51

5-1 مقایسه میانگین صفات مختلف در نسل M1 52

5-2 مقایسه میانگین صفات مختلف در نسل M2 53

5-3 ارزیابی مولکولی.. 55

5-4 نتیجه گیری : 55

5-5 پیشنهادات.. 55

منابع… 56

فهرست شکل­ها

شکل 3-1 دستگاه اسپکتروفتومتر BIO RAD. 29

شکل 3-2 DNA رقیق شده (50 نانوگرم بر میکرولیتر) 30

شکل 4-1 مقایسه میانگین دزهای مختلف موتاژن شیمیایی EMS بر صفت تعداد پنجه. 37

شکل 4-2 مقایسه میانگین دزهای مختلف موتاژن شیمیایی EMS بر صفت تعداد کل دانه در خوشه  37

شکل  4-3 مقایسه میانگین دزهای محتلف موتاژن شیمیایی EMS بر صفت تعداد دانه‌های پر در خوشه  37

شکل 4-4 مقایسه میانگین دزهای مختلف موتاژن شیمیایی EMS بر صفت تعداد دانه‌های پوک در خوشه  38

شکل 4-5 نتایج حاصل از PCR با استفاده پرایمر RM171 از نشانگرهای SSR در جمعیت موتانت طارم هاشمی (دارای پلی مورفیسم) 44

شکل 4-6 نتایج حاصل از PCR با استفاده از پرایمر RM171 از نشانگرهای SSR در جمعیت موتانت طارم محلی (مونومورف) 44

شکل 4-7 نتایج حاصل از PCR با استفاده پرایمر OPJ04 از نشانگرهای RAPD در جمعیت موتانت طارم محلی   45

شکل 4-8 دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه‌ای جمعیت موتانت رقم سنگ طارم به همراه شاهد (1) با استفاده از داده‌های حاصل از نشانگرهای SSR. 46

شکل 4-8 نتایج حاصل از داده‌های مولکولی SSR در جمعیت موتانت رقم سنگ طارم .. 46

شکل 4-9 دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه‌ای جمعیت موتانت رقم طارم هاشمی به همراه شاهد (1) با استفاده از داده‌های حاصل از نشانگرهای SSR. 46

شکل 4-10 دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه‌ای جمعیت موتانت رقم طارم محلی به همراه شاهد (1) با استفاده از داده‌های حاصل از نشانگرهای SSR. 47

شکل 4-11 دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه‌ای جمعیت موتانت رقم طارم محلی به همراه شاهد (1) با استفاده از داده‌های حاصل از نشانگرهای RAPD. 48

شکل 4-12 دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه‌ای جمعیت موتانت رقم طارم هاشمی به همراه شاهد (1) با استفاده از داده‌های حاصل از نشانگرهای RAPD. 49

شکل 4-13 دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه‌ای جمعیت موتانت رقم سنگ طارم به همراه شاهد (1) با استفاده از داده‌های حاصل از نشانگرهای RAPD. 49

فهرست جداول

جدول 3-1  نشانگرهای SSR و RAPD استفاده شده و توالی آنها 31

جدول 3-2 ترکیبات واکنش زنجیرهای پلیمراز با نشانگرهایSSR. 32

جدول 3-3 ترکیبات واکنش زنجیرهای پلیمراز با نشانگرهایRAPD. 32

جدول3-4  چرخه دمایی واکنش زنجیرهای پلیمراز با آغازگرهای SSR و RAPD. 33

جدول 4-1 تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه در ارقام برنج و دزهای مختلف EMS. 36

جدول 4-2 ميانگين برهمكنش اثر دزهاي مختلف EMS بر ارقام برنج در صفات مورد مطالعه. 39

جدول4-3 ضریب تنوع فنوتیپی (CVP)%، ضریب تنوع ژنوتیپی (CVG)%، وراثت‌پذیری عمومی %(H2b) و پیشرفت ژنتیکی (GA)% در ژنوتیپ‌های برنج تحت تاثیر EMS. 40

جدول 4-4 مقایسه میانگین صفت ارتفاع در ارقام مختلف برنج تحت تاثیر دزهای مختلف EMS با آزمون T مستقل در نسل M2 40

جدول 4-5 مقایسه میانگین صفت طول خوشه در ارقام مختلف برنج تحت تاثیر دزهای مختلف EMS با آزمون T مستقل در نسل M2 41

جدول 4-6 مقایسه میانگین صفت تعداد دانه پوک در ارقام مختلف برنج تحت تاثیر دزهای مختلف EMS با آزمون T مستقل در نسل M2 41

جدول 4-7 مقایسه میانگین صفت وزن 100 دانه در ارقام مختلف برنج تحت تاثیر دزهای مختلف EMS با آزمون T مستقل در نسل M2 41

جدول 4-8 مقایسه میانگین صفت تعداد دانه پر در ارقام مختلف برنج تحت تاثیر دزهای مختلف EMS با آزمون T مستقل در نسل M2 42

جدول 4-9 مقایسه میانگین صفت قطر دانه در ارقام مختلف برنج تحت تاثیر دزهای مختلف EMS با آزمون T مستقل در نسل M2 42

جدول 4-10 مقایسه میانگین صفت طول دانه در ارقام مختلف برنج تحت تاثیر دزهای مختلف EMS با آزمون T مستقل در نسل M2 43

جدول 4-11 مقایسه میانگین صفت تعداد پنجه در ارقام مختلف برنج تحت تاثیر دزهای مختلف EMS با آزمون T مستقل در نسل M2 43

جدول 4-12 مقایسه میانگین صفت تعداد کل دانه در ارقام مختلف برنج تحت تاثیر دزهای مختلف EMS با آزمون T مستقل در نسل M2 43

قبلا حساب کاربری ایجاد کرده اید؟
گذرواژه خود را فراموش کرده اید؟
Loading...
enemad-logo