ارزیابی کیفیت کودهای زیستی کشور و پاسخ گیاهان ذرت و لوبیا به تلقیح آن¬ها

واژه­های کلیدی: کود زیستی، نیتروکسین،  PGPR، ذرت، اکسین، .CAS-agar

چکیده

بهره‌مندی از اثرات مفید کودهای زیستی در کشاورزی پایدار منوط به رعایت جنبه‌های کنترل کیفی آنهاست، بر این اساس در این مطالعه کیفیت چهار نوع کود زیستی رایج کشور شامل کود زیستی بارور2، بیوسوپرفسفات، نیتروکسین و سوپرنیتروپلاس در دو فاز آزمایشگاهی و گلخانه‌ای مورد آزمایش قرار گرفت. در بررسی اثر تلقیح کودهای فوق بر دو گیاه لوبیا و ذرت،بعد از آماده­سازی بستر کشت گیاه، که از خاک­های منطقه برای آزمایش استفاده شد، آزمایش گلدانی به صورت طرح کاملاً تصادفی با اعمال 4 تیمار کود زیستی و شاهد (بدون تلقیح میکروبی) در 4 تکرار انجام شد. تلقیح سوسپانسیون میکروبی مربوط به هر کود زیستی بر اساس توصیه شرکت­های سازنده انجام گرفت. پس از جوانه­زنی بذرها، آبیاری گلدان­ها با آب مقطر تا حد رطوبت FC8/0 انجام شد و با ورود به دوره زایشی برداشت گیاهان انجام گرفت. در جمع‌بندی نتایج آزمایش کودهای زیستی بر پارامترهای اندازه‌گیری شده گیاه لوبیا می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که شاید بنا به دلیل حضور سویه‌های بومی خاک و بویژه باکتری ریزوبیوم همزیست با این گیاه، تفاوت محسوسی بین تیمارهای کودی و شاهد مشاهده نشد و به جز غلظت نیتروژن بخش هوایی در سایر خصوصیات اندازه‌گیری شده تیمار شاهد با کودهای زیستی مورد استفاده از نظر آماری در یگ گروه آماری قرار گرفتند. در جمع­بندی نتایج آزمایش کودهای زیستی بر پارامترهای اندازه‌گیری شده گیاه ذرت می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که با توجه به نوع گیاه که یک گیاه غیرلگوم و غیربهره‌مند از همزیستی ریزوبیومی است کاربرد کودهای زیستی تاثیرات معنی‌داری را از نظر خصوصیات مورد اندازه‌گیری به همراه داشته است. تلقیح کودهای زیستی حاوی باکتری­های محرک رشد گیاه کلنیزاسیون این باکتری­ها را در ریزوسفر گیاه به دنبال داشته است و شاهد اثرات افزایشی پارامترهای اندازه‌گیری شده هستیم، البته بایستی عنوان نمود که در شاخص کلروفیل و غلظت آهن ریشه کودهای زیستی با نمونه شاهد در یک گروه آماری قرار داشتند. برخلاف آزمایش نخست و در حضور گیاه لوبیا که کود زیستی نیتروکسین نتایج بهتری را به همراه داشت در این آزمایش کود بیوسوپرفسفات و به دنبال آن بارور2 نتایج بهتری را رقم زدند و کمترین مقدار خصوصیات اندازه‌گیری شده در بین کودهای زیستی متعلق به نیتروکسین بود.

همزمان با آزمایش گلخانه­ای، سنجش کیفیت کودهای زیستی مذکور از نظر جمعیت میکروبی فعال و برخی ویژگی­هایPGPR­ای در سطح آزمایشگاهی به منظور مطالعات تکمیلی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از تاثیر معنی­دار کودهای زیستی مذکور بر میزان حل­کنندگی فسفات معدنی نامحلول و تولید اکسین بود به صورتیکه بیشترین میزان انحلال فسفات از تری‌کلسیم فسفات به ترتیب با مقادیر نزدیک به 400 و 350 میلی‌گرم بر لیتر برای بیوسوپرفسفات و بارور2 به دست آمد و در تولید اکسین نیز کودهای نیتروکسین و بارور2 موفق عمل کردند. همچنین کودهای زیستی به جز بارور2 قادر به تولید سیدروفور در محیطCAS-agarبودند، اما هیچ یک از کودهای زیستی تاثیر معنی­داری بر میزان رهاسازی پتاسیم از کانی­های مسکوویت و بیوتیت نشان ندادند. نتایج حاصل از شمارش جمعیت میکروبی در محیط­های عمومی و اختصاصی حاکی از جمعیت قابل قبول باکتری­ها در کودزیستی سوپرنیتروپلاس و بارور2 (cfu/ml10⁸) بود،در حالیکه نیتروکسین و بیوسوپرفسفات به ترتیب با جمعیت میکروبی 10⁷و 10⁶کلنی در هر میلی­لیتر کود در رتبه‌های بعدی بودند. نتایج حاصله از شناسایی و تایید ایزوله ها و سویه­های به کار رفته در کودهای زیستی حاکی از آن بود که دو ایزوله 1 و 5 کود نیتروکسین، ایزوله1و3بیوسوپرفسفات به ترتیب متعلق به جنس Pseudomonassp.و ایزوله 2 بیوسوپرفسفات متعلق به گونه Acinetobacterbeijerinckiiمی‌باشد.