ارزیابی تحمل به تنش خشکی آخر فصل در لاین های جدید کلزا

فهرست مطالب

فصل اول مقدمه و کلیات.. 1

1- مقدمه. 2

1-1- تاریخچه، مبدأ و تکامل کلزا 6

2-1- خصوصیات گیاهشناسی. 7

-1-2-1 ریشه. 8

-1-2-2 ساقه. 9

-1-2-3 برگ… 9

4-2-1-گل. 9

5-2-1- خورجین. 10

3-1- موارد استفاده کلزا 10

4-1- اهمیت دانه های روغنی.. 11

5-1- پراکندگی و سازگاری.. 12

6-1- سطح زیر کشت، تولید و عملکرد کلزا در جهان، ایران و استان. 13

7-1- دلایل انتخاب کلزا و توسعه کشت آن در ایران. 14

1-7-1- علل عمده انتخاب کلزا و توسعه کشت آن در ایران: 14

8-1- برداشت.. 15

9-1- تنش های محیطی.. 16

10-1- تنش خشکی.. 16

11-1- تعاریف تنش خشکی.. 17

12-1- مفهوم مقاومت به خشکی.. 18

13-1- مقاومت به تنش خشکی.. 19

14-1- انواع مکانیسم های مقاومت به خشکی.. 21

15-1- روش های ارزیابی مقاومت به خشکی.. 22

16- 1– انواع تنش خشکی.. 22

1-16-1-  تنش خشکی متناوب.. 23

2-16-1-  تنش خشکی انتهایی.. 23

17- 1– اثرات تنش خشکی بر گیاهان و پاسخ های آن ها 23

1-17-1- اثر تنش خشکی بر ویژگی های مورفولوژیکی گیاه 24

2-17-1- تنش خشکی و استقرار گیاه 24

3- 17-1- تنش خشکی و ارتفاع گیاه 25

4 – 17-1- تنش خشکی و خصوصیات برگ… 26

5- 17-1- تنش خشکی و وزن خشک اندام هوایی و ریشه. 26

6- 17-1- تنش خشکی و خصوصیات ریشه. 26

7- 17-1- تنش خشکی و پسابیدگی و دانه بندی.. 27

8- 17-1- تنش خشکی و عملکرد. 28

9- 17- 1- پاسخ های فیزیولوژیکی به خشکی.. 29

10- 17-1- روش های اصلاحی.. 29

18-1- معیار گزینش برای تشخیص ارقام و ژنوتیپ های تحمل کننده تنش… 30

فصل دوم بررسی منابع. 42

2- بررسی منابع. 43

1-2- اثر تنش خشکی در مرحله رشد زایشی کلزا 43

2-2- اثر تنش خشکی بر کیفیت دانه. 47

1-2-2- روغن دانه. 47

3-2- معیارهای گزینش برای تشخیص ارقام. 49

فصل سوم. 52

3- مواد و روش ها 66

1-3 مواد گیاهی.. 53

2-3- مشخصات محل اجرای آزمایش… 66

3-3- طرح آزمایشی و تیمارهای مورد بررسی.. 54

4-3- محاسبات آماری.. 56

5-3- تجزیه واریانس و آزمون مقایسه میانگین ها 56

6-3- رسم گراف ها و جداول. 56

7-3- همبستگی ساده بین صفات و مدل رگرسیون. 56

8-3- شاخص های مقاومت به خشکی (تحمل به خشکی) 56

9-3- شاخص تحمل به خشکی (تحمل به تنش) 56

10-3- شاخص حساسیت به خشکی (حساسیت به تنش) 57

11-3- میانگین هندسی بهره وری.. 57

12-3- میانگین حسابی (بهره وری) 57

13-3- تحمل. 57

فصل چهارم. 58

4- نتايج و بحث.. 59

1-4- تجزيه واريانس… 59

1-1-4- تجزيه واريانس صفات اندازه گيري شده در شرايط نرمال (بدون تنش) 59

2-1-4- تجزيه واريانس صفات اندازه گيري شده در شرايط تنش گلدهی.. 61

3-1-4- تجزيه واريانس صفات اندازه گيري شده در شرايط تنش خورجین. 63

2-4- میانگین مربعات صفات اندازه گیری شده در تجزیه مرکب داده ها 65

3-4- مقايسه ميانگين ها 67

مقايسه ميانگين در سه آزمایش نرمال، تنش گلدهی و خورجین دهی.. 67

4-4- بررسی نتایج حاصل از مقایسه میانگین ژنوتیپ ها از نظر صفات زراعی اندازه گیری شده در سه آزمایش جداگانه (نرمال، تنش گلدهی و تنش خورجین) 77

5-4- ضرایب همبستگی ساده بین صفات مطالعه شده در شرایط تنش و نرمال. 79

6-4- تجزیه علیت.. 87

1-6-4- تجزیه علیت عملکرد در شرایط نرمال (بدون تنش) 87

2-6-4- تجزیه علیت عملکرد در شرایط تنش گلدهی.. 90

3-6-4- تجزیه علیت عملکرد در شرایط تنش خورجین دهی.. 93

7-4- تجزیه کلاستر (خوشه ای) 96

1- 7- 4- تجزیه کلاستر در شرایط نرمال. 96

2- 7- 4- تجزیه خوشه ای در شرایط تنش گلدهی.. 100

3- 7- 4- تجزیه خوشه ای در شرایط تنش خورجین دهی.. 104

8-4- ارزيابي ژنوتيپ ها بر اساس شاخص هاي مقاومت به خشکی.. 108

1-8-4- ارزيابي ژنوتيپ ها بر اساس شاخص هاي TOL, STI, SSI, MP,GMP (حاصل از شرايط نرمال و تنش گلدهی) 108

2-8-4- ارزيابي ژنوتيپ ها بر اساس شاخص هاي TOL, STI, SSI, MP , GMP (حاصل از شرايط نرمال و تنش خورجين) 111

 9-4- تجزیه به مؤلفه های اصلی برای شاخص های مقاومت به خشکی.. 116

نتیجه گیری.. 124

پیشنهادات.. 125

فهرست منابع     (References) 126

فهرست جداول

جدول 1-1- ترکیبات دانه کلزا…………………………………………………………………………………..11

جدول 2-1- ترکیب مواد شیمیایی (بذر) گیاه کلزا………………………………………………………….11

جدول 3-1- آمار سطح زیر کشت، تولید و عملکرد کلزا (فائو، 2010)………………………………14

جدول 4-1- سال تناوب محصولات مختلف با کلزا………………………………………………………. 15

جدول1-3- لیست لاین های مورد ارزیابی…………………………………………………………………… 53

جدول 2-3-  لیست صفات مورد مطالعه در طرح آزمایشی……………………………………………… 55

جدول 1-4- نتايج حاصل از تجزيه واريانس صفات مورد بررسي در شرايط نرمال………………. 60

جدول 2-4- نتايج حاصل از تجزيه واريانس صفات مورد بررسي در شرايط تنش گلدهي……..62

جدول 3-4- نتايج حاصل از تجزيه واريانس صفات مورد بررسي در شرايط تنش خورجين..… 64

جدول 4-4- میانگین مربعات صفات اندازه گیری شده در تجزیه مرکب…………………………….66

جدول 5-4-  مقایسه میانگین صفات مورد بررسی در شرایط نرمال بر اساس آزمون دانکن در سطح احتمال 5%……………………………………………………………………………………………………Error! Bookmark not defined.

جدول 6-4-  مقایسه میانگین صفات مورد بررسی در شرایط تنش گلدهی بر اساس آزمون دانکن درسطح احتمال 5%……………………………………………………………………………………………………73

جدول 7-4-  مقایسه میانگین صفات مورد بررسی در شرایط تنش خورجین بر اساس آزمون دانکن در سطح احتمال 5%………………………………………………………………………………………….75

جدول8-4- میانگین ژنوتیپ ها از نظر صفات زراعی اندازه گیری شده در سه آزمایش جداگانه………………………………………………………………………………………………………………….78

جدول 9-4- ضريب همبستگي ساده بين صفات نرمال (بدون تنش)…………………………………..84

جدول10-4- ضريب همبستگي ساده بين صفات تنش گلدهي…………………………………………..85

جدول 11-4- ضريب همبستگي ساده بين صفات تنش خورجين……………………………………….86  جدول 12-4 –  تجزیه علیت هفت صفت کمی روی عملکرد دانه در ژنوتیپ های کلزا در شرایط نرمال………………………………………………………………………………………………….89

جدول 13-4  – تجزیه علیت هفت صفت کمی روی عملکرد دانه در ژنوتیپ های کلزا در شرایط تنش گلدهی………………………………………………………………………………………………………..92

جدول 14-4 – تجزیه علیت هفت صفت کمی روی عملکرد دانه در ژنوتیپ های کلزا در شرایط تنش خورجین…………………………………………………………………………………………………….95

جدول  15-4-  میانگین 18 صفت مورد مطالعه در هر یک از کلاسترهای به دست آمده در شرایط نرمال…………………………………………………………………………………………………98

جدول 16 – 4- نتایج تجزیه تابع تشخیص در شرایط نرمال……………………………………………….99

جدول 17-4-  میانگین 18 صفت مورد مطالعه در هر یک از کلاسترهای به دست آمده در شرایط تنش گلدهی……………………………………………………………………………………………………..102

جدول 18-4-نتایج تجزیه تابع تشخیص در شرایط تنش گلدهی………………………………………103

جدول 19-4- میانگین 18 صفت مورد مطالعه در هر یک از کلاسترهای به دست آمده در شرایط تنش خورجین دهی…………………………………………………………………………………………….106

جدول 20-4- نتایج تجزیه تابع تشخیص در شرایط تنش خورجین دهی……………………………107

جدول 21-4- محاسبه شاخص هاي TOL, STI, SSI, MP,GMP (بر اساس عملكرد سايت نرمال و تنش گلدهی)……………………………………………………………………………………..110

جدول 22-4- محاسبه شاخص هاي TOL, STI, SSI, MP,GMP (بر اساس عملكرد سايت نرمال و تنش خورجين)………………………………………………………………………………………….115

جدول23-4- مقادیر ویژه حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی برای شاخص های تحمل به خشکی……………………………………………………………………………………………………..121

فهرست اشکال

شکل 1-4- تجزیه کلاستر در شرایط نرمال………………………………………………………………….. 99

شکل 2-4-تجزیه کلاستر در شرایط تنش گلدهی…………………………………………………………103

شکل 3-4-تجزیه کلاستر در شرایط تنش خورجین دهی……………………………………………….107

شکل 4-4- پراکنش لاین های کلزا در نمودار بای پلات حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی مبنی بر  شاخص های تحمل به خشکی(قطع آبیاری از مرحله گلدهی)…………………………122  136

شکل 5-4- پراکنش لاین های کلزا در نمودار بای پلات حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی مبنی بر  شاخص های تحمل به خشکی (قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی)………………..123

علامت های اختصاری

صفات مورد مطالعه	علامت اختصاری
تعداد روز تا شروع گلدهی	Flow 1
گلدهی کامل	Flow 2
پایان گلدهی	Flow 3
طول دوره گلدهی	Flowdu
تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک	Matu
ارتفاع بوته	Height
تعداد شاخه فرعی در بوته	Branch
تعداد خورجین در بوته	Pod (PPP)
تعداد دانه در خورجین	SPP
طول غلاف	PodL
وزن هزار دانه	SeedW
عملکرد دانه	Yg
شاخص تحمل	TOL
شاخص تحمل تنش	STI
شاخص حساسیت به تنش	SSI
میانگین حسابی	MP
میانگین هندسی	GMP
عملکرد نرمال	Yp
عملکرد تنش	Ys