ارائه مدل مبتنی بر فلسفه نقطه تمایز برای مقابله با اثر شلاق چرمی در زنجیره تامین تک محصولی فسادپذیر

مقدمه

شبکه های زنجیر تامین از تعاملات پیچیده میان چندین شرکت که هدفشان تولید و تحویل کالا به مشتریان در زمان ها و مکان های مشخص است، شکل می‌گیرد . در دنیای واقعی، از جمله عوامل مهم ایجاد کننده مزیت رقابتی در کسب و کار و تولید، استفاده از منابع مشترک است. این مهم توجه مدیران را برای بهره گیری از اشتراک منابع در محیط رقابتی و پویای امروز مورد توجه قرار داده است. در این رویکرد با اشتراک منابع و استفاده از راهبرد سکوی مشترک، امکان تولید وسیع محصولات همراه با حد اقل سازی تنوع در عوامل تولید فراهم میگردد. راهبرد سکو عبارتست از ترکیبی از قطعات ، اجزا ، عوامل و تمامی فرایند های طراحی ، تولید و مونتاژ که در تولید محصول سهیم بوده و منجر به توسعه محصولات جدید همراه با کاهش زمان و صرف جویی در هزینه گردد. بررسی سیاست های مختلف در طول زنجیره حاکی از آن است که بسیاری از صنایع جهت بهره گیری از راهبرد سکو، ساختار زنجیره تامین خود را از حالت فشاری برای ساخت انبار، به حالت کششی مبتنی بر نیاز بازار و مشتریان متحول ساخته اند، اما نکنه کلیدی ایجاد تعادل بین این گونه سیاست ها ( کششی و فشاری )  در حالت بهره‌گیری از راهبرد سکو و رویکرد‌های مشترک سازی است. برای تحقق این امر تعیین محل نفوذ سفارش مشتری، به یکی از تصمیمات استراتژیک در زنجیره تامین مبدل شده است. این نقطه، نقطه ای است که در آن ویژگی های محصول نهایی می‌شود و آخرین نقطه ای است که در آن موجودی نگهداری می‌شود. سیستم های تولید متفاوت مانند سیستم MTS ( تولید بر اساس ذخیره‌سازی)، MTO ( تولید بر اساس سفارش)، ATO ( مونتاژ بر اساس سفارش) و ETO ( مهندسی بر اساس سفارش)، هر کدام به دلیل قرار گرفتن نقطه نفوذ سفارش مشتری در یک نقطه متفاوت از زنجیره تامین ایجاد شده اند. با تغییر دادن این نقطه در طول زنجیره تامین، پنج نوع زنجیره تامین جدید ایجاد می‌شود.

مدیریت زنجیره‌ی تأمین نیازمند توسعه‌ی استراتژی‌های ابداعی توسط شرکت‌هاست که منبع و تقاضا را در محیط غیر قطعی و پویا با هم منطبق می‌کند. نقطه‌ی جداسازی سفارش مشتری یا نقطه‌ی نفوذ سفارش  نیز نامیده می‌شود که به عنوان یک ابزار استراتژیک برای بهبود فرایند پیکربندی ساختار زنجیره‌ی تأمین استفاده می‌شود.

با در نظر گرفتن پویایی زنجیره‌ی تأمین، کل زنجیره به صورت فرایند U شکل با سفارش همراه با سربالایی خط لوله‌ی اطلاعات و سرازیری جریان محصولات در خط لوله‌ی فیزیکی دیده می‌شود. بنابراین دو نقطه سفارش مجزا در این فرایند پویا وجود دارد، نقطه‌ی جداسازی اطلاعات و نقطه‌ی جداسازی مواد. اولیه فرایندی را در نظر می‌گیرد که اطلاعات سفارش به فروشنده منتقل می‌شود و دومی با فرایند تبدیل فروشنده به کاربر نهایی مرتبط است. با مدیریت این دو نقطه‌ی جداسازی ، تأثیر کاهش یافته و پاسخ سریعی ایجاد می‌شود.

اولهاگر (2003) از این مفهوم در محیط تولیدی استفاده و نقطه‌ی جداسازی سفارش مشتری را به عنوان نقطه‌ای که محصول به سفارش مشتری خاصی پیوند می‌خورد شناخت. بنابراین، وقتی است که برنامه‌ریزی مبتنی بر پیش‌بینی و فعالیت‌های مبتنی بر سفارش مشتری ارضا می‌شود. او استقرار نقطه‌ی جداسازی سفارش مشتری را با محیط‌های تولیدی مختلفی مثل خرید کردن (MTS)، الحاق سفارش (ATO)، ساخت سفارش (MTO) و مهندسی سفارش (ETO) پیوند داده است. بنابراین، شرایط مختلف تولیدی به توانایی عملیات تولیدی و تنوع محصول سفارشی بستگی دارد. رادبرگ و ویکنر (2004) مفهوم نقطه‌ی جداسازی سفارش مشتری را از یک شیوه‌ی تولیدی به یک دید مهندسی گسترش دادند. آنها یک مدل دو بعدی برای نشان دادن چگونگی استفاده از مفهوم نقطه‌ی جداسازی سفارش مشتری برای ترکیب منابع مهندسی با فرایند عملیاتی ارائه دادند.

اهمیت تعیین مکان نقطه نفوذ سفارش از آن جهت ضرورت دارد که نقطه تعادل بین کششی و یا فشاری بودن سیستم را معین میکند زیرا در مراحل قبل از نقطه جداساز سیستم در حالت فشاری بوده و کلیه تصمیم گیری ها بر مبنای کاهش هزینه یا به عبارت دیگر بر تولید ناب متمرکز اند، در حالیکه مراحل بعد از نقطه جدا ساز متمرکز روی پاسخگویی بازار از قبیل سطح خدمت دهی می‌باشند و تصمیم گیری برای سیستم حالت کششی می‌گیرد. در سال های اخیر مقالات و مدل هایی برای تعیین نقطه نفوذ سفارش مشتری ارائه شده است که تعداد آن ها زیاد نیست و با توجه به ادبیات مرور شده اکثر تحقیقات انجام شده بر روی نقطه نفوذ سفارش در سال های قبل از 2006 و بیشتر در دهه 90 صورت گرفته­اند. این امر نشان می دهد این موضوع نیاز به تحقیقات وسیع­تر دارد. در مدل هایی که برای تعیین این نقطه ارائه شده اند محصولات دائمی بوده و فساد ناپذیر اند.

هدف از این پایان نامه ارائه مدل هایی برای تعیین نقطه نفوذ سفارش مشتری در زنجیره های تامین با فرض تک محصولی بودن و نیز وجود اثر شلاق چرمی در زنجیره است. در این پایان نامه شناسایی مدل و نهایی کردن مفروضات آن، ساختن مدل جدید برای فرضیات ارائه شده، توسعه روش حل های ارائه شده در ادبیات موضوع،  اعتبار سنجی مدل و روش حل در اولویت قرار می­گیرند. فنون اجرایی برای تدوین پایان نامه به شرح زیر خواهد بود:

مطالعه کتاب خانه­ای و استفاده از تکنیک­های تحقیق در عملیات و بهینه سازی، مدل های ریاضی ، مدل­های احتمالی، روش های حل تجربی و استفاده از روش های فرا ابتکاری.

مهمترین اهداف این تحقیق عبارتند از:

• بررسی و شناخت اثر فسادپذیر محصول بر اثر شلاق چرمی در یک زنجیره تامین با تاکید بر نقطه تمایز سفارش

• بررسی و شناخت نحوه مدلسازی یک زنجیره تامین چهار سطحی (تامین­کننده، تولیدکننده، عمده فروش و خرده­فروش) بر اثر شلاق چرمی یک محصول فساد پذیر دارای نقطه تمایز و ارائه روش حل مناسب آن

• بررسی کارایی دو روش فراابتکاری الگوریتم ژنتیک و رقابت استعماری در حل مساله مورد نظر