%46تخفیف

 ارائه شاخصي ترکيبي جهت سنجش توسعه انساني مبتني بر آموزه‌هاي اسلامي و بکارگيري آن در رتبه‌بندي کشورهاي اسلامي منتخب

تعداد570 صفحه در فایل word

کارشناسي ارشد رشته معارف اسلامي و اقتصاد

 ارائه شاخصي ترکيبي جهت سنجش توسعه انساني مبتني بر آموزه‌هاي اسلامي و بکارگيري آن در رتبهبندي کشورهاي اسلامي منتخب

چکيده فارسي:

اين تحقيق با بررسي آموزه‌هاي تمدن اسلامي، به ارائه شاخص‌ترکيبي‌جامعي جهت سنجش توسعه انساني مي‌پردازد. بر اساس تعريف اين تحقيق، «توسعه انساني‌مبتني بر آموزه‌هاي اسلامي» به روندي اطلاق مي‌شود که در آن انسان در تعامل با چهار عرصه «فطرت وجودي خود»، «جامعه بشري»، «طبيعت» و «مقام ربوبيت هستي (خداوند)»، همواره حرکتي رو به کمال و تعالي دارد. بر اين مبنا، توسعه‌انساني مدنظر اين پژوهش شامل ابعاد «اقتصادي – رفاهي»، «اجتماعي – فرهنگي»، «بُعد مذهبي – اخلاقي»، «بُعد سياسي – حکمراني» و «بُعد علمي – آموزشي» مي‌شود که اين ابعاد و مولفه‌ها پس از بسط آموزه‌هاي اسلامي در حوزه حيات انساني به دست آمده‌‌اند. مبتني بر روش‌شناسي هفت‌مرحله‌اي ‌اين تحقيق، پس از تعيين ابعاد و مولفه‌ها، بايد مراحل انتخاب مراجع اطلاعاتي و پايگاه‌هاي داده متناسب با ابعاد و مولفه‌هاي مربوطه، اسناد داده‌هاي مفقود، تجزيه و تحليل چند‌متغيره بر روي داده‌ها و شاخص‌هاي منفرد، نرمال‌سازي داده‌ها، وزن‌دهي ابعاد و شاخص‌هاي‌عاملي‌نهايي و انتشار شاخص انجام شود و در نهايت شاخص‌ترکيبي‌نهايي اين تحقيق ايجاد خواهد شد. يافته‌هاي اين پژوهش که مبتني بر شاخص‌ترکيبي‌نهايي بدست‌آمده‌اند، نشان مي‌دهد که بُعد علمي – آموزشي و مولفه سلامت و بهداشت عمومي، از مهمترين نقاط قوت جمهوري اسلامي ايران و بُعد اقتصادي – رفاهي (به جز مولفه سرمايه‌هاي زيرساختي) و مولفه کارايي سازمان‌هاي دولتي و نهاد‌هاي قانون‌گذاري از مهمترين نقاط ضعف جمهوري اسلامي ايران به شمار مي‌روند.

واژگان كليدي: توسعه انساني، شاخص توسعه انساني، آموزه‌هاي اسلامي، شاخص ترکيبي

 

فهرست مطالب

فصل اول: مقدمه  1

1-1- بررسي روند تحولات فکری در غرب و تغيير مفهوم توسعه  2

1-2- مفهوم متحول توسعه. 4

1- 1-2-1- رشد اقتصادي، محور مباحث توسعه. 4

2- 1-2-2- نظريه نوسازي. 7

3- 1-2-3- بحران در مفهوم توسعه. 12

4- 1-2-4- تحول در مفهوم توسعه. 14

5- 1-2-5- توسعه، واقعيت و ارزش‌ها. 16

6- 1-2-6- توسعه پايدار. 20

1-3- توسعه انساني. 23

7- 1-3-1- توسعه انساني، ديدگاه و راهبرد. 23

8- 1-3-2- مشخصه‌هاي اساسي راهبرد توسعه انساني. 25

9- 1-3-3- توسعه‌ي انساني به عنوان يك وسيله. 27

10- 1-3-4- نقش دولت. 30

11- 1-3-5- شاخص توسعه انساني. 31

12- 1-3-6- محاسبه شاخص توسعه انساني. 33

1-4- نقدي بر شاخص توسعه انساني. 35

1-5- ادبيات پژوهش. 38

1-6- اهميت و هدف  پژوهش. 49

1-7- روش انجام پژوهش. 51

فصل دوم: تبيين جايگاه انسان و تشريح مفهوم آن در جهان بيني غربي  54

2-1- مقدمه. 55

2-2- تعريف انسان شناسي. 56

2-3- تاريخچه انسان شناسي. 61

13- 2-3-1- مفاهيم عمده ظهور انسان شناسي در غرب. 64

14- 2-3-2- ظهور مفهوم شخص. 72

15- 2-3-3- تهديداتي نسبت به مفهوم شخص. 74

16- 2-3-4- انسان شناسي فلسفي- الهي. 75

17- 2-3-5- انسان شناسي مسيحي. 76

18- 2-3-6- انسان به جاي خدا يا انسان شناسي فلسفي الحادي  76

2-4- ارتباط ميان انسان شناسي و خداشناسي. 77

2-5- انسان از ديدگاه انديشمندان غربي. 78

19- 2-5-1- مرز انسان و حيوان (ديدگاه: يواهان گوتفريد هردر، آدولف پورتمان، آرنولد گهلن و هلموت پلسنر). 78

20- 2-5-2- انسان ؛ موجودي روحاني (ديدگاه: افلاطون، رنه دکارت، ماکس شلر و ژان پل سارتر). 79

21- 2-5-3- انسان؛ موجودي طبيعي (ديدگاه: پل تيري دهولباخ، شوپنهاور، هانس فردريش کارل گونتر و بورهوس ف. اسکينر). 79

22- 2-5-4- انسان؛ موجودي اجتماعي (ديدگاه: ارسطو، توماس هابز، ژان-ژاک روسو، کارل مارکس). 80

23- 2-5-5- انسان؛ موجودي منفرد (توماس آکويني، ايمانوئل کانت، ماکس شتيرنر و تئودور و. آدورنو). 81

2-6- تجميع ديدگاه‌هاي انديشمندان غربي ذيل جريان هاي فکري غربي  82

2-7- تحليل مباني توسعه در غرب. 88

24- 2-7-1- تحليل مباني هستي شناسي. 88

25- 2-7-2- تحليل مباني انسان شناختي. 90

26- 2-7-3- تبيين مباني جامعه شناسي. 94

2-8- نگاهي انتقادي به مباني توسعه در غرب. 100

27- 2-8-1- معضلات و دشواري‌هاي دوگانه نوسازي و توسعه. 100

28- 2-8-2- روش شناسايي فردگرايانه و پيش فرض عقلانيت ابزاري  104

29- 2-8-3- انسان اقتصادي و پيش فرض هاي انسان شناختي آن  106

30- 2-8-4- ملاحضات روش شناختي. 108

31- 2-8-5- پيوند اقتصاد با فلسفه، جامعه شناسي، اخلاق، و مذهب  109

فصل سوم: معرفي انسان کامل و ترسيم ابعاد و مولفه‌هاي توسعه انساني بر مبناي آموزه‌هاي تمدن اسلامي  113

3-1- مقدمه. 114

3-2- تمايز مطالعات اسلامي با مطالعات غربي. 117

32- 3-2-1- موضوع. 117

33- 3-2-2- مسائل. 118

34- 3-2-3- روش. 119

35- 3-2-4- هدف. 120

3-3- ويژگي هاي تفکرات انديشمندان جهان اسلام. 121

36- 3-3-1- تفاوت در مباني. 121

37- 3-3-2- آرمانگرايي. 122

38- 3-3-3- همنشيني دانش و ارزش. 123

39- 3-3-4- فضاي فرهنگي ويژه. 123

40- 3-3-5- بيطرفي علمي. 124

3-4- ويژگي‌هاي توسعه انساني مبتني بر آموزه‌هاي اسلامي. 124

41- 3-4-1- فراگيري. 124

42- 3-4-2- تعادل. 125

43- 3-4-3- واقع‌گرايي. 126

44- 3-4-4- عدالت. 127

45- 3-4-5- مسئوليت. 128

46- 3-4-6- كفايت. 130

47- 3-4-7- انسان‌گرايي. 130

3-5- توسعه مبتني بر انسان در انديشه اسلامي. 131

48- 3-5-1- حضرت علي‌ابن ابي‌طالب اميرالمومنينعليه‌السلام 132

49- 3-5-1-2-الف- فراهم آوردن زمينه همبستگي اجتماعي و تحقق مشاركت مردمي. 134

50- 3-5-1-2-ب- برقراري امنيت و نظم. 136

51- 3-5-1-2-ج- پرداختن به فعاليتهاي حياتي. 137

52- 3-5-2-ج-آ- كشاورزي. 137

53- 3-5-2-ج-ب- بازرگاني. 137

54- 3-5-2-ج-پ- صنعت. 139

55- 3-5-2-ج-ت- خدمات. 139

56- 3-5-1-3-الف- جايگاه توسعه در وظايف دولت. 141

57- 3-5-1-3-ب- سياست توسعه اقتصادي. 142

58- 3-5-1-3-ج- چارچوب توسعه. 143

59- 3-5-2- ابويوسف‌ انصاري‌ کوفي‌(113- 182ق). 144

60- 3-5-3- فارابي (257-339ق). 145

61- 3-5-4- اخوان الصفا (395ق). 153

62- 3-5-5- شيخ الرئيس ابو علي سينا (370-428ق). 157

63- 3-5-6- ابوالحسن‌ ماوردي (364-450ق)‌ 160

64- 3-5-7- خواجه نظام الملک طوسي (408-485ق). 162

65- 3-5-8- ابو حامد محمد غزالي (450-505ق). 165

66- 3-5-9- شهاب الدين سهروردي (546-587ق). 169

67- 3-5-10- فخر‏الدين‏رازي (536-606ق). 171

68- 3-5-11- خواجه نصيرالدين طوسي (598-672ق). 173

69- 3-5-12- تقي‏الدين احمد‏بن عبد‏الحليم ابن‏تيميه (661-728ق)  177

70- 3-5-13- ابوعبدالله ابن‏جماعه کناني (639-733ق). 178

71- 3-5-14- ابن خلدون (732-808ق). 180

72- 3-5-15- ملاصدرا (979-1050ق). 184

73- 3-5-16- سيدجمال‌الدين اسدآبادي (۱۲۵۴-1314ق). 191

74- 3-5-17- شهيد سيد حسن مدرس رحمه الله عليه (1287-1356ق). 194

75- 3-5-18- سيد قطب (1288-1385ق). 198

76- 3-5-19- شهيد مرتضي مطهري رحمه الله عليه (1338-1399ق). 204

77- 3-5-19-4-الف- آثار درون ديني. 208

78- 3-5-19-4-ب-  آثار برون ديني. 210

79- 3-5-20- شهيد سيد محمد باقر صدر رحمه الله عليه (1353-1400ق)  219

80- 3-5-20-7-الف- مذهب اقتصادي اسلام. 226

81- 3-5-20-7-ب- نظام اجتماعي اسلام. 229

82- 3-5-20-7-ج- نظام اقتصادي اسلام. 231

83- 3-5-20-7-د- علم اقتصاد اسلامي. 232

84- 3-5-21- علامه سيد محمد حسين طباطبايي رحمه الله عليه (1321-1402ق)  235

85- 3-5-22- امام خميني رحمه الله عليه (1320-1409ق). 249

86- 3-5-23- آيت الله جوادي آملي حفظه الله تعالي 258

87- 3-5-24- مقام معظم رهبري مدظله العالي 273

3-6- جمع‌بندي و خلاصه مولفه‌هاي توسعه و پيشرفت. 294

88- 3-6-1- حضرت علي‌ابن ابي‌طالب اميرالمومنين عليه‌السلام  294

89- 3-6-2- ابويوسف‌ انصاري‌ کوفي‌ 295

90- 3-6-3- فارابي. 295

91- 3-6-4- اخوان الصفا. 296

92- 3-6-5- ابن سينا. 297

93- 3-6-6- ابوالحسن‌ ماوردي‌ 297

94- 3-6-7- خواجه نظام‌الملک طوسي. 297

95- 3-6-8- ابو حامد محمد غزالي. 298

96- 3-6-9- شهاب الدين سهروردي. 298

97- 3-6-10- فخر‏الدين‏رازي. 298

98- 3-6-11- خواجه نصيرالدين طوسي. 298

99- 3-6-12- تقي‏الدين احمد‏بن عبد‏الحليم ابن‏تيميه. 299

100- 3-6-13- ابن‏جماعه کناني. 299

101- 3-6-14- ابن خلدون. 299

102- 3-6-15- ملاصدرا. 300

103- 3-6-16- سيدجمال‌الدين اسدآبادي. 300

104- 3-6-17- شهيد مدرس. 301

105- 3-6-18- سيدقطب. 301

106- 3-6-19- شهيد مطهري (ره). 302

107- 3-6-20- آيت الله سيد محمد باقر صدر. 303

108- 3-6-21- علامه سيد محمد حسين طباطبايي. 303

109- 3-6-22- امام خميني (ره). 304

110- 3-6-23- آيت الله جوادي آملي. 304

111- 3-6-24- مقام معظم رهبري. 306

فصل چهارم: ارائه اصول و مراحل شاخص‌سازي ترکيبي و تبيين نحوه تدوين يک شاخص قابل اندازه‌گيري براي مفاهيم کيفي  310

4-1- مقدمه. 311

4-2- جايگاه شاخص‌ها در برنامه هاي توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران. 313

112- 4-2-1- برنامه اول توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران. 314

113- 4-2-2- برنامه دوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران. 318

114- 4-2-3- برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران. 321

115- 4-2-4- برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران. 324

116- 4-2-5- برنامه پنجم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران. 329

4-3- مروري بر الزامات بکارگيري شاخص هاي ترکيبي. 332

4-4- بررسي ادبيات پژوهش. 334

4-5- روش‌شناسي جامع ساخت و ارزيابي شاخص‌هاي تركيبي. 336

117- 4-5-1- مراحل ساخت شاخص تركيبي. 336

118- 4-5-1-4- الف- گروه‌بندي اطّلاعات و داده‌ها بر اساس شاخص‌هاي بعد  341

119- 4-5-1-4-الف-آ-  آناليز اجزاي اصلي. 341

120- 4-5-1-4-الف-ب-  تحليل عاملي. 342

121- 4-5-1-4-الف-پ- ضريب آلفاي كرونباخ. 344

122- 4-5-1-4-ب- گروه‌بندي اطلاعات و داده‌ها بر اساس افراد (كشورهاي) مورد بررسي. 345

123- 4-5-2- مراحل ارزيابي شاخص تركيبي. 351

4-6- شاخص‌سازي تركيبي و جايگاه آن در كمّي‌سازي مفاهيم در اقتصاد اسلامي  352

4-7- جمع‌بندي و نتيجه‌گيري. 356

فصل پنجم: ارائه شاخص ترکيبي توسعه انساني بر اساس آموزه‌هاي اسلامي و رتبه بندي کشورهاي منتخب. 358

5-1- مقدمه. 359

5-2- گام اول: تبيين چارچوب نظري جامع و يكپارچه. 360

5-3- گام دوم: انتخاب مراجع اطلاعاتي و پايگاه‌هاي داده متناسب با ابعاد و مولفه‌هاي مربوطه. 361

5-4- گام سوم: اسناد داده‌هاي مفقود با مقادير جايگزين  365

5-5- گام چهارم: انجام تجزيه و تحليل چند‌متغيره بر روي داده‌ها و شاخص‌هاي منفرد. 372

124- 5-5-1- بُعد اجتماعي –  فرهنگي. 376

125- 5-5-2- بُعد اقتصادي –  رفاهي. 382

126- 5-5-3- بُعد مذهبي –  اخلاقي. 388

127- 5-5-4- بُعد علمي –  آموزشي. 392

128- 5-5-5- بُعد سياسي –  حکمراني. 395

5-6- گام پنجم: نرمال‌سازي داده‌ها. 397

5-7- گام ششم: وزن‌دهي و تجميع ابعاد و شاخص‌هاي عاملي‌نهايي  398

129- 5-7-1- فرآيند تحليل شبکه‌‍‌اي (وزن‌دهي ابعاد). 398

130- 5-7-2- مدل‌سازي پوياي رشد اقتصادي (رويکرد اول در وزن‌دهي مولفه‌ها)  412

131- 5-7-3- فرآيند سلسله مراتبي (رويکرد دوم در وزن‌دهي مولفه‌ها)  446

5-8- گام هفتم: ارائه و انتشار نتايج‌ رتبه‌بندي شاخص‌تركيبي‌نهايي  451

5-9- جمع‌بندي و نتيجه‌گيري. 454

فصل ششم: جمع‌بندي بحث، نتيجه‌گيري و پيشنهادها  455

6-1- خلاصه روند شاخص‌سازي‌ترکيبي. 456

6-2- خلاصه و جمع‌بندي روند شاخص‌سازي‌ترکيبي توسعه‌انساني مبتني بر آموزه‌هاي اسلامي. 464

6-3- نتايج و پيشنهادات. 481

6-4- ملاحظات و محدوديت‌هاي مفهومي پژوهش. 485

6-5- ملاحظات و محدوديت‌هاي تکنيکي و مدل‌سازي پژوهش. 487

پيوست‌ها  490

پيوست شماره (1): آزمون ريشه واحد متغيرهاي مدل. 490

پيوست شماره (2): نتايج برآورد مدل‌هاي 5 گانه. 502

فهرست منابع  509

 

فهرست جداول

جدول 1- برخي از مفاهيم اقتصاد اسلامي با قابليّت كمّي‌سازي  356

جدول 2- مولفه‌ها، شاخص‌هاي عاملي و منابع مورد استفاده در بُعد اجتماعي –  فرهنگي. 376

جدول 3- مولفه‌ها، شاخص‌هاي عاملي و منابع مورد استفاده در بُعد اقتصادي –  رفاهي. 382

جدول 4- مولفه‌ها، شاخص‌هاي عاملي و منابع مورد استفاده در بُعد مذهبي –  اخلاقي. 388

جدول 5- مولفه‌ها، شاخص‌هاي عاملي و منابع مورد استفاده در بُعد علمي –  آموزشي. 392

جدول 6- مولفه‌ها، شاخص‌هاي عاملي و منابع مورد استفاده در بُعد سياسي –  حکمراني. 395

جدول 7- ساختار تصميمات پيچيده و شبکه‌هاي مرتبط با آنان  407

جدول 8- وزن‌دهي ابعاد «توسعه انساني مبتني برآموز‌ه‌هاي اسلامي»  412

جدول 9- متغيرهاي مدل‌هاي 5 گانه. 441

جدول 10- نتايج آزمون سارگان. 443

جدول 11- نتايج مدل‌هاي 5 گانه و اوزان مولفه‌ها. 444

جدول 12- ميزان ورود مولفه‌ها از چارچوب نظري به شاخص‌نهايي  445

جدول 13-  ترجيحات ( قضاوت شفاهي) و مقدار عددي آنها. 447

جدول 14- نمونه خام ماتريس AHP. 448

جدول 15- اوزان مولفه‌هاي بُعد اقتصادي – رفاهي. 449

جدول 16- اوزان مولفه‌هاي بُعد مذهبي – اخلاقي. 450

جدول 17- اوزان مولفه‌هاي بُعد سياسي – حکمراني. 450

جدول 18- اوزان مولفه‌هاي بُعد علمي – آموزشي. 450

جدول 19- اوزان مولفه‌هاي بُعد اجتماعي – فرهنگي. 450

جدول 20- خلاصه و جمع‌بندي ديدگاه‌هاي انديشمندان تمدن اسلامي در حيطه بُعد اقتصادي – رفاهي توسعه انساني. 464

جدول 21- خلاصه و جمع‌بندي ديدگاه‌هاي انديشمندان تمدن اسلامي در حيطه بُعد اجتماعي – فرهنگي توسعه انساني. 465

جدول 22- خلاصه و جمع‌بندي ديدگاه‌هاي انديشمندان تمدن اسلامي در حيطه بُعد سياسي – حکمراني توسعه انساني. 466

جدول 23- خلاصه و جمع‌بندي ديدگاه‌هاي انديشمندان تمدن اسلامي در حيطه بُعد مذهبي – اخلاقي توسعه انساني. 467

جدول 24- خلاصه و جمع‌بندي ديدگاه‌هاي انديشمندان تمدن اسلامي در حيطه بُعد علمي – آموزشي توسعه انساني. 469

جدول 25- مولفه‌ها، شاخص‌هاي عاملي بُعد اجتماعي –  فرهنگي  470

جدول26- مولفه‌ها، شاخص‌هاي عاملي بُعد اقتصادي – رفاهي. 472

جدول27- مولفه‌ها، شاخص‌هاي عاملي بُعد مذهبي –  اخلاقي. 474

جدول 28- مولفه‌ها، شاخص‌هاي عاملي بُعد علمي – آموزشي. 475

جدول 29- مولفه‌ها، شاخص‌هاي عاملي بُعد سياسي – حکمراني. 477

جدول 30- نمرات مقايسه‌اي رتبه‌بندي 79 کشورهاي منتخب. 478

فهرست أشکال

شکل 1- نماي کلي شاخص توسعه انساني. 33

شکل 2- ارزيابي جايگاه 3 نماينده مورد مقايسه با استفاده دو شاخص منفرد، در چارچوب مکانيزم تحليل پوششي داده ها. 350

شکل 3- نماي‌ روش درون‌يابي پژوهش. 371

شکل 4- بيان نموداري تحليل مؤلفه‌هاي اصلي. 375

شکل 5- درخت‌واره گزاره‌ها و معيارهاي شبکه يک‌لايه‌اي توسعه‌انساني مبتني برآموز‌ه‌هاي اسلامي. 411

شکل 6- روند شاخص‌سازي ترکيبي در اين پژوهش. 457

نقد و بررسی‌ها

هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “ ارائه شاخصي ترکيبي جهت سنجش توسعه انساني مبتني بر آموزه‌هاي اسلامي و بکارگيري آن در رتبه‌بندي کشورهاي اسلامي منتخب”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

قبلا حساب کاربری ایجاد کرده اید؟
گذرواژه خود را فراموش کرده اید؟
Loading...
enemad-logo