%38تخفیف

دانلود: آسیب شناسی توسعه فضایی- کالبدی کلان‌شهر کرج: چالشها و فرصتهای راهبردی آینده

تعداد 152صفحه در فایل word

کارشناسی ارشد

جغرافیا و برنامه ریزی شهری

آسیب شناسی توسعه فضایی- کالبدی کلان‌شهر کرج: چالشها و فرصتهای راهبردی آینده

چکیده

پس از انقلاب صنعتی، رشد شهرها سریع و شتابزده صورت گرفت. این رشد بی برنامه که بر اثر رشد جمعیت و توسعه کالبدی بوده است، شهرها و ساکنان آن را با مشکلات متعددی چون حاشیه نشینی، از بین رفتن اراضی پیرامونی، کمبود خدمات، آلودگی محیط زیست و کاهش کیفیت زندگی روبرو ساخت. در پاسخگویی به این معضلات، اندیشمندان شهری به ارائه نظرات و یافتن راه حل پرداخته و رویکردهایی چون توسعه پایدار با هدف ارتقای کیفیت زندگی در شهرها از طریق ایجاد مدیریت شهری کارآمد، مطرح گردیدند. کشورهای پیشرفته با استناد به این رویکردها، قدم در راه ایجاد شهر پایدار نهاده اند؛ اما در کشورهای در حال توسعه، بسیاری از شهرها، رشدی لجام گسیخته و بدون برنامه دارند. در کشور ما نیز، در پی وقوع انقلاب اسلامی، دگرگونی کالبدی شتابزده شهرها موجب از بین رفتن انسجام محیط کالبدی شهرها و رشد بی‌رویه آنها گردید. از جمله این شهرها، کلان‌شهر کرج می باشد؛ شهری که در طول سه دهه اخیر از شهری کوچک به چهارمین کلان ‌شهر کشور تبدیل شده است. شهری که در سایه پایتخت و به دلیل رشد بدون برنامه با انواع مشکلات روبرو است.

براین اساس، هدف پژوهش، شناسایی عوامل ظهور و توسعه این کلان‌شهر، شناخت نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها و ارائه راهبردهای توسعه در راستای هدایت توسعه شهر به سوی توسعه ای پایدار می باشد. بر این اساس، معیارهای تحقیق تعیین و پس از بومی‌سازی مورد سنجش واقع شده و راهبردها و سیاست‌های اجرایی با تأکید بر تقویت مدیریت شهری ارائه گردیده است. این تحقیق با ماهیت کاربردی است و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. برای بررسی زیرمعیارها، پرسشنامه‌ای به روش لیکرت تدوین و توسط مدیران شهری تکمیل گردیده است. روش مورد استفاده برای تحلیل راهبردی، ماتریس swot می باشد.

بررسی های انجام شده نشان می دهد، در راستای هدایت توسعه کلان‌شهر کرج، تقویت دسترسی به پایتخت و نقش کریدوری شهر، تأکید بر برنامه ریزی توسعه پایدار شهر، تقویت عملکردها و افزایش سرانه خدمات شهری جهت کاهش وابستگی به پایتخت، جلوگیری از توسعه پراکنده شهر، تقویت صنعت گردشگری و ارتقای کیفیت محیط زیست شهری نقشی شایان توجه را ایفا می نمایند. این در حالی است که وجود مدیریت شهری کارآمد می تواند زمینه تحقق سایر راهبردهای پیشنهادی را فراهم آورد.

کلمات کلیدی: توسعه پایدار، توسعه فضایی- کالبدی، کلان‌شهر، کرج.

فهرست مطالب

1-کلیات پژوهش… 1

1-1- طرح مسئله. 1

1-2- سؤالات پژوهش…. 3

1-3- ضرورت پژوهش…. 3

1-4- دیدگاههای نظری.. 5

1-5- پیشینه پژوهش…. 14

1-6- فرضیه های پژوهش…. 18

1-7- اهداف پژوهش…. 18

1-8- روش پژوهش…. 18

1-9- استفاده کنندگان از پژوهش و مشکلات پژوهش…. 21

2- مبانی نظری.. 23

2-1- تعاریف…. 23

2-1-1- شهر. 23

2-1-1-1- ابعاد مختلف شهر. 24

2-1-2- کلان‌شهر. 25

2-1-3- شبکه شهری.. 26

2-1-3-1- جایگاه کلان‌شهرها در شبکه شهری.. 27

2-1-4- توسعه. 28

2-1-5- توسعه پایدار. 29

2-1-5-1- تجارب جهانی توسعه شهری پایدار. 30

2-1-5-1-1- سیاتل، واشنگتن.. 30

2-1-5-1-2- سانتامونیکا، کالیفرنیا 31

2-1-5-1-3- چاتانوگا، ایالت تنسی.. 32

2-1-5-1-4- کمبریج، ماساچوست… 32

2-2- آینده شهرها 33

2-3- نظریه های تبیین کننده روند شکل‌گیری و توسعه شهرها 34

2-3-1- نظریه سیستمی.. 34

2-3-2- نظریه اقتصاد فضا 35

2-3-3- نظریه قطب رشد. 36

2-3-4- نظریه مرکز- پیرامون. 37

2-3-5- نظریه وابستگی.. 39

2-4- الگوهای تبیین کننده روند توسعه و گسترش شهرها 40

2-5- فرایند تمرکز گرایی و تمرکز زدایی در روند توسعه شهرها 42

2-5-1- پدیده نخست شهری.. 43

2-6- بررسی عوامل مؤثر بر ظهور، رشد و توسعه شهرها 44

2-6-1- توسعه اقتصاد شهرها پس از انقلاب صنعتی و شکل‌گیری کلان‌شهرها 45

2-6-1-1- جهانی شدن و توسعه کلان‌شهرها 46

2-6-2- شرایط جغرافیایی محدوده و تأثیر آن بر مکان و موضع شهر. 46

2-6-3- جمعیت و تأثیر آن بر رشد شهرها 47

2-6-4- نقش زمین و مسکن در گسترش شهرها 47

2-6-5- شکل‌گیری سکونتگاههای غیررسمی در حاشیه کلان‌شهرها 48

2-6-6- حومه نشینی و ایجاد شهرکهای متعدد در پیرامون شهرها 48

2-6-7- حمل و نقل و تأثیر آن بر شکل‌گیری و گسترش شهرها 49

2-6-8- نقش سیاست و نهادهای سیاسی بر توسعه شهرها 49

2-6-8-1- طرحهای توسعه شهری و تأثیر آنها بر توسعه شهرها 50

2-6-9- شهرهای جدید و تأثیر آنها بر توسعه شهرها 50

2-7- تأثیر رشد و گسترش کلان‌شهرها 52

2-8- توسعه فیزیکی شهرها و توسعه پایدار. 53

2-8-1- توسعه پراکنده شهر. 54

2-8-2- توسعه فشرده شهر. 55

2-9- رشد و توسعه شهری.. 55

2-10- توسعه پایدار شهری.. 57

2-11- راهبرد توسعه شهری.. 58

2-12- جمع بندی.. 60

3- شناخت کلان‌شهر کرج.. 63

3-1- معرفی محدوده مورد مطالعه. 63

3-2- ساختار طبیعی کلان‌شهر کرج.. 65

3-3- ویژگی‌های جمعیتی کلان‌شهر کرج.. 71

3-4- ویژگی‌های اقتصادی کلان‌شهر کرج.. 74

3-5- ویژگی‌های کالبدی- فضایی کلان‌شهر کرج.. 76

3-5-1- نحوه استفاده از اراضی.. 84

3-5-2- پدیده اسکان غیررسمی پیرامون کلان‌شهر کرج.. 85

3-5-3- حومه نشینی و شهرکهای پیرامون کلان‌شهر کرج.. 86

3-6- طرحهای توسعه شهری.. 89

3-6-1- طرح ساختاری حوزه شهری کرج- شهریار. 89

3-6-2- برنامه راهبردی و طرح ساختاری (جامع) شهر کرج.. 90

3-6-3- طرح تفصیلی.. 93

3-6-4- طرح جامع شهر تهران. 94

3-7- نقش دسترسی و شبکه حمل و نقل در توسعه کلان‌شهر کرج.. 95

3-8- ویژگی‌های مدیریت شهری کلان‌شهر کرج.. 100

3-8-1- تفرق سیاسی و نقش آن در شکل‌گیری کلان‌شهر کرج.. 100

3-8-2- منابع مالی و نیروی انسانی.. 101

3-8-3- سیاست ها و قوانین شهری تأثیرگذار بر رشد و توسعه کلان‌شهر کرج.. 101

3-8-4- نحوه مدیریت و نظارت شورا و شهرداری در کرج.. 104

3-9- جمع بندی.. 105

4- تجزیه و تحلیل.. 107

4-1- ویژگی های جامعه آماری.. 107

4-2- تبیین و ارزیابی عوامل استراتژیک درونی و بیرونی.. 108

4-3- سنجش اعتبار و روایی پرسشنامه. 114

4-4- تدوین راهبردهای چهارگانه SWOT. 117

4-5- تشکیل ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمی (QSPM) 121

5- جمع بندی و نتیجه گیری.. 129

5-1- جمع بندی.. 129

5-2- آزمون فرضیه ها 130

5-3- پیشنهادها 135

فهرست منابع و مأخذ. 140

پیوست ها 148

نمونه پرسشنامه. 148

فهرست جداول

جدول شماره 1- 1: جمع بندی معیارهای توسعه فضایی- کالبدی شهر در دیدگاههای نظری و جنبش های برنامه ریزی شهری   13

جدول شماره 1- 2: جمع بندی معیارهای توسعه فضایی- کالبدی در پژوهش های انجام شده مرتبط با موضوع. 17

جدول شماره 2- 1: بررسی معیارهای توسعه شهری پایدار در تجارب خارجی.. 33

جدول شماره 3- 1: رتبه‌بندی شهرهای کشور بر اساس جمعیت در دوره زمانی 1335-1390 و موقعیت کلان‌شهر کرج در این رتبه‌بندی   63

جدول شماره 3- 2: میزان و درصد بارش فصلی شهرستان کرج (1393) 67

جدول شماره 3- 3: میزان و درصد بارش فصلی کلان‌شهر کرج (1392) 67

جدول شماره 3- 4: رشد جمعیت کلان‌شهر کرج طی سالهای 85-1345. 71

جدول شماره 3- 5: تغییرات جمعیتی و کالبدی کلان‌شهر کرج در سرشماری های مختلف… 71

جدول شماره 3- 6: توزیع سنی جمعیت کلان‌شهر کرج طبق سرشماری عمومی سال 1385. 71

جدول شماره 3- 7: جمعیت کلان‌شهر کرج به تفکیک جنس و سن در سال 1385. 72

جدول شماره 3- 8: جمعیت شهرستان کرج به تفکیک جنس و سن در سال 1390. 73

جدول شماره 3- 9: تعداد مهاجران به شهر طی دهه 1375-85. 74

جدول شماره 3-10: توزیع واحدهای فعالیت در کلان‌شهر کرج. 75

جدول شماره 3-11: نیازهای خدماتی کلان‌شهر کرج. 76

جدول شماره 3- 12: شاخص های فعالیت و اشتغال در کلان‌شهر کرج در سال 1385. 76

جدول شماره 3- 13: مساحت محدوده قانونی کلان‌شهر کرج. 82

جدول شماره 3- 14: مقایسه مساحت محدوده قانونی و حریم موجود کلان‌شهر کرج. 82

جدول شماره 3- 15: مساحت و سرانه کاربری اراضی کلان‌شهر کرج در وضع موجود. 84

جدول شماره 3- 16: جمعیت کلان‌شهر کرج در سال 1385 و پیش بینی جمعیت در سال 1405 در طرح ساختاری حوزه شهری کرج- شهریار  89

جدول شماره 3- 17: سرانه موجود و پیشنهادی بازنگری طرح تفصیلی.. 93

جدول شماره 4- 1: ارتباط تحصیلی و سمت مدیران پرسش شونده 108

جدول شماره 4- 2: ماتریس IFE توسعه کلان‌شهر کرج. 110

جدول شماره 4- 3: ماتریس EFE توسعه کلان‌شهر کرج. 112

جدول شماره 4- 4: آمار پایایی.. 114

جدول شماره 4- 5: آمار سؤالات پرسشنامه. 115

جدول شماره 4- 6: آمار کلی سؤالات پرسشنامه. 116

جدول شماره 4- 7: آمار مقیاس… 117

جدول شماره 4- 8: تدوین راهبردها به روش سوآت.. 119

جدول شماره 4- 9: ماتریس  QSPMعوامل داخلی استراتژیهایSO  توسعه کلان‌شهر کرج. 122

جدول شماره 4- 10: ماتریس  QSPMعوامل خارجی استراتژیهایSO  توسعه کلان‌شهر کرج. 122

جدول شماره 4- 11: ماتریس  QSPMعوامل داخلی استراتژیهای ST توسعه کلان‌شهر کرج. 123

جدول شماره 4- 12: ماتریس  QSPMعوامل خارجی استراتژیهای ST توسعه کلان‌شهر کرج. 123

جدول شماره 4- 13: ماتریس  QSPMعوامل داخلی استراتژیهایWO  توسعه کلان‌شهر کرج. 124

جدول شماره 4- 14: ماتریس  QSPMعوامل خارجی استراتژیهای WO توسعه کلان‌شهر کرج. 124

جدول شماره 4- 15: ماتریس  QSPMعوامل داخلی استراتژیهایWT  توسعه کلان‌شهر کرج. 125

جدول شماره 4- 16: ماتریس  QSPMعوامل خارجی استراتژیهایWT  توسعه کلان‌شهر کرج. 126

جدول شماره 4- 17: راهبردهای ترکیبی توسعه کلان‌شهر کرج. 127

جدول شماره 5- 1: محاسبه آنتروپی شانون برای سال 1390 در کلان شهر کرج. 131

جدول شماره 5- 2: مقایسه راهبردهای پیشنهادی پژوهش و طرح راهبردی- ساختاری توسعه و عمران تهران. 133

جدول شماره 5- 3: اقدامات پیشنهادی در راستای توسعه پایدار کلان‌شهر کرج. 138

 

فهرست نقشه ها

نقشه شماره 3- 1: تقسیمات سیاسی کلان‌شهر کرج. 66

نقشه شماره 3- 2: طرح توسعه و عمران و حوزه نفوذ کلان شهر کرج. 79

نقشه شماره 3- 3: دوره بندی گسترش تاریخی کلان‌شهر کرج. 81

نقشه شماره 3- 4: الگوی پیشنهادی توسعه چند کانونی و نظام سلسله مراتبی وابستگی خدماتی.. 83

نقشه شماره 3- 5: نقشه همجواری و وابستگی خدماتی کانونهای شهری با کلان‌شهر کرج. 87

نقشه شماره 3- 6: موقعیت شهرهای جدید نسبت به کلان‌شهر کرج. 88

نقشه شماره 3- 7: ساختار شبکه گذربندی کلان‌شهر کرج. 99

 

فهرست نمودارها

نمودار شماره 1- 1: عوامل مؤثر بر شکل‌گیری و توسعه شهر. 62

نمودار شماره 4- 1: درصد جنسیت پرسش شوندگان  107

نمودار شماره 4- 2: سطح تحصیلات پرسش شوندگان 107                                                                              نمودار شماره 4- 3: وضعیت سنی پرسش شوندگان. 108

نمودار شماره 4- 4: تعیین نوع راهبردها 113

فهرست شکل ها

شکل شماره 1- 1: فرایند پژوهش… 22

شکل شماره 2- 1: سامانه مفهومی پایداری.. 29

فهرست تصاویر

تصویر شماره 3- 1: عکس هوايي کلان‌شهر کرج در سال 1338. 77

تصویر شماره 3- 2: عکس هوايي کلان‌شهر کرج در سال 1349. 78

 

نقد و بررسی‌ها

هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.

اولین کسی باشید که دیدگاهی می نویسد “دانلود: آسیب شناسی توسعه فضایی- کالبدی کلان‌شهر کرج: چالشها و فرصتهای راهبردی آینده”

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

قبلا حساب کاربری ایجاد کرده اید؟
گذرواژه خود را فراموش کرده اید؟
Loading...
enemad-logo