دانلود پروژه:مظاهر فرهنگ و تمدن ایرانی در آثار ابوحیان توحیدی

چکیده

          فرهنگ ايراني كه از سده­هاي نخست اسلامي وارد زبان و ادبيات عربي شده بود، در قرن چهارم، گويي جزئي از فرهنگ عربي گشته، در ميان مردم رايج و معمول بود. اين فرهنگ با ابزار زبان انتقال داده شد، پس نفوذ گسترده­ی آن را باید در آثار نویسندگان ایرانی نژاد عربی نویس یافت، ابوحیان توحیدی دانشمند بزرگ جهان اسلام در قرن چهارم هجری، از جمله­ی این نویسندگان است که در آثارش نشانه­هایی از  ایران به وفور یافت می­شود. در آثار او بیش از چهارصد وام­واژه­ی فارسی وجود دارد که با بارهای معنایی خود، مظاهر مختلف فرهنگ ایرانی را به زبان و ادبیات عرب منتقل کرده، و در باره­ی مظاهر گوناگون آن، اطلاعات سودمندی به خواننده می­بخشد. بیشتر کلمات فارسی تألیفات او در حوزه­ی تمدن مادی ایران قرار دارد؛ پدیده­های مربوط به حوزه­ی هنر موسیقی و معماری ایرانی، صنایع مختلف ایرانی مانند صنعت نساجی و پوشاک، صنعت ظروف، عطرها، کشتی­سازی، همچنین مسائل فرهنگی و ورزشی ایرانی مانند الفاظ تقویم ایرانی، جشن­ها، آیین­ها،  بازی­ها و سرگرمی­های گوناگون، مسائل اداری و حکومتی، مسائل مربوط به علم زیست­شناسی گیاهی و جانوری، اطلاعاتی مربوط به غذاهای ایرانیان، معدن­شناسی و فلزکاری، رنگ­ها و… در آثار او فراوان است و نشان از آن دارد که پایه­ی بیشتر آثار و نوشته­های توحیدی، بر دانش ایرانی استوار است. از نظر تعداد، نام خوراکی­ها، گیاهان، پارچه و پوشاک، بیشترین سهم را در آثار او دارند، پس از آن نام ظروف، معماری، مسائل اداری و حکومتی، میوه­ها، عناصر معدنی و سنگ­های قیمتی، گل­ها و درختان، پرندگان، جانوران، موسیقی، بازی و سرگرمی، وسایل منزل، رنگ، حرفه و ابزار آن، رایحه­های خوشبو، واحد اندازه­گیری، سالنامه، جشن، آیین، کشتی و قایق به ترتیب قرار می­گیرد.  از طرفی دیگر، این نشانه­های واژگانی به صورت یکسان در آثار او پراکنده نشده است؛ در برخی از کتاب­ها، تعداد واژگان فارسی زیاد و در برخی دیگر بسیار کم می­باشد، با بررسی انجام شده، بیشترین تعداد واژگان فارسی را در کتاب الرسالة البغدادیة (دویست و چهل واژه و اصطلاح فارسی)، پس از آن در کتاب البصائر و الذخائر (صد و نود واژه)، و سپس در کتاب الامتاع و المؤانسه (صد و ده واژه) می­توان یافت. و کتاب­های مثالب الوزیرین (شصت واژه)، الهوامل و الشوامل (بیست و هشت واژه)، الصداقة و الصدیق (بیست واژه)، المقابسات (شانزده واژه)، الاشارات الالهیة (پانزده واژه)، الرسائل (سیزده واژه) و ثلاث رسائل (هفت واژه) از نظر تعداد واژگان به ترتیب در مرتبه­های بعدی قرار می­گیرند و این مطلب به وضوح نشان می­دهد که کتاب­هایی که با فرهنگ مادی ایران نسبت داشته و به زندگی مادی و ملموس مردم پرداخته است، بیشترین تعداد معربات را در بردارد اما در مقابل در کتاب­هایی که مربوط به فلسفه و مسائل مختلف فلسفی است، کمترین تعداد معربات فارسی به کار رفته است. تعداد بی­شماری از این واژگان، از جمله واژگانی است که در معرباتی همچون «المعرب» ادّی شیر و جوالیقی یافت نمی­شود. از نظر بستر زمانی کلمات، تقریبا هفتاد واژه از واژگانی که در نثر ابوحیان آمده است، واژگانی است که در دو عصر جاهلی و اسلامی وارد زبان و ادبیات عربی شده و تا این قرن نیز همچنان برجای مانده­اند. حدود سی واژه­ی دیگر، واژگانی است که در آثار منثور و منظوم عصر اموی به کار رفته و در زبان عربی برجای مانده است. بیش از صد و نود واژه­ی به کار رفته نیز واژگانی است که در عصر عباسی رایج و معمول بوده و در شعر شاعران و نثر نویسندگان این عصر به کار رفته است و تقریبا صد و ده واژه نیز واژگانی است که ظاهرا برای اولین بار در آثار ابوحیان توحیدی استعمال شده، وارد ادبیات عربی گشته است.

واژگان کلیدی: ادبیات تطبیقی، فرهنگ و تمدن ایرانی، زبان فارسی، نثر عربی، ابوحیان توحیدی