بررسی فرآیند دستوری‌شدگی در زبان گیلکی شهر رشت بر اساس نمودار مرحله‌ای «هاپر» و «تراگو»

بررسی فرآیند دستوری‌شدگی زبان گیلکی شهر رشت بر اساس نمودار مرحله‌ای «هاپر» و «تراگو»

تعداد 126صفحه فایل word قابل ویرایش

Site: www.filenaab.ir

چکیده

دستوری‌شدگی فرآیندی است که طی آن واحدهای واژگانی/ قاموسی به تدریج نقش معنایی خود را از دست می‌دهند و از یک واحد قاموسی به واحد نقشی و دستوری تبدیل می‌شوند و یا واحدهای دستوری، دستوری‌تر می‌شوند. زبان‌شناسان برای اینگونه تغییرات مراحلی را در نظر گرفته‌اند و آن را با نموداری با عنوان «نمودار مرحله‌ای دستوری‌شدگی» می‌نمایانند. طبق این نمودار به مرور زمان کلمات واژگانی به کلمات نقشی تبدیل می‌شوند، کلمات نقشی به صورت واژه‌بست درمی‌آیند، واژه‌بست‌ها تبدیل به وندهای تصریفی می‌شوند. این تغییرات را «هاپر» و «تراگو» (2003) و «ویشر»(2006)  نیز «نغزگوی کهن» (1387الف، 1389ج) با نمودار زیر نشان داده‌اند.

کلمه‌ی واژگانی  کلمه‌ی نقشی  واژه‌بست  وند تصریفی

زبان گیلکی از گروه زبان‌های شمال غربی یا گروه زبان‌های کرانه‌ی جنوبی دریای خزر است و بین رشته‌کوه‌های البرز و کرانه جنوبی دریای خزر رایج است و با زبان‌های تالشی، طبری و تاتی مشترکات فراوانی دارد و گیلکی رشتی در مرکز استان گیلان؛ یعنی شهر رشت و حومه‌ی آن رایج است. هدف از این تحقیق آن است که توانایی‌های اصول و سازوکارهای دستوری‌شدگی بر اساس نمودار مرحله‌ای دستوری‌شدگی در زبان گیلکی رشتی مورد آزمایش قرار گیرد. به عبارت دیگر، مشخص شود دستوری‌شدگی در چه مواردی در گیلکی بیشتر رخ می‌دهد. سؤال اصلی این پژوهش آن است که دستوری‌شدگی بیشتر در چه مقوله‌های واژگانی رخ می‌دهد؟ و آیا دستوری‌شدگی در زبان گیلکی با نظر «هاپر» و «تراگو» مطابقت دارد؟ پس از بررسی و تجزیه و تحلیل‌ داده‌ها این نتایج حاصل شد که دستوری‌شدگی در این زبان در همکردهای فعل مرکب، مصدر، فعل‌های معین و شبه‌معین، نام‌های اعضای بدن به عنوان حروف اضافه، طبقه‌نماهای عددی و پیشوندهای اشتقاقی فعلی طبق نظر «هاپر» و «تراگو» و بر اساس نمودار مرحله‌ای دستوری‌شدگی، رخ می‌دهد، اما در مقوله‌های مصدر، فعل‌های معین و شبه‌معین بیشتر است.

کلیدواژه‌ها: زبان گیلکی، گیلکی رشتی، دستوری‌شدگی، همکردشدگی، معین‌شدگی