الگوی ارتباطی قرآن مجید و دلالت‌های تربیتی آن

فهرست مطالب

عنوان                                         صفحه

فصل اول: کلیات پژوهش

مقدمه…………………………………… 2

1-1-بیان مسئله ………………………….. 3

1-2-اهمیت و ضرورت پژوهش…………………… 5

1-3-هدفهای پژوهش…………………………. 8

1-4-سوالهای پژوهش………………………… 8

1-5- تعریف مفاهیم مطرح شده در عنوان پژوهش و سوالهای پژوهش    8

1-5-1-تعاریف مفهومی …………………….. 8

1-5-2-تعاریف عملیاتی ……………………. 9

1-6- روش اجرای پژوهش…………………….. 10

فصل دوم: مبانی نظری وپیشینه پژوهش

2-1-مبانی نظری …………………………. 12

2-1-1-ارتباط خدا با انسان و انسان با خدا …. 12

2-1-1-1-دیدگاه ادیان ………………….. 12

2-1-1-2-اومانیسم انسان گرایی …………… 13

2-1-1-3-دئیسم (خداشناسی طبیعی)………….. 14

2-1-1-4-آته ایسم (الحاد)……………….. 16

2-1-1-5-ارتباط خدا با انسان و انسان با خدا در دین اسلام     17

2-1-2-ارتباط با طبیعت ………………….. 19

2-1-2-1-ارتباط با طبیعت در ادیان دیگر……. 19

2-1-2-2-آثار تاثیر اومانیسم بر روابط بین انسان با طبیعت    20

2-1-2-3-ارتباط انسان با طبیعت در دین اسلام .. 21

2-1-3-ارتباط انسان با دیگران ……………. 22

2-1-3-1-بررسی آراء اندیشمندان و مکاتب و نهضت های مختلف در خصوص ارتباط با دیگران………………………. 23

2-1-3-2-دیدگاه اسلام در مورد ارتباط انسان با دیگران     30

2-1-4-ارتباط انسان با خود ………………. 32

2-1-4-1-دیدگاه اندیشمندان و مکاتب در مورد ارتباط انسان با خود …………………………………….. 32

2-1-4-2-دیدگاه دانشمندان اسلامی در مورد از خود بیگانگی  34

2-1-4-3-دیدگاه قرآن در مورد روابط انسان با خود     35

2-2-چکیده پژوهش‌های انجام یافته …………… 37

2-2-1-پژوهش‌های انجام یافته در داخل از کشور .. 37

2-2-2-پژوهش‌های انجام یافته در خارج از کشور… 42

2-2-3-خلاصه و جمع‌بندی …………………… 44

فصل سوم: بررسی ارتباط خدا با انسان از منظر قرآن کریم و دلالتهای تربیتی آن و بررسی ارتباط انسان با خدا از منظر قرآن کریم و دلالت‌های تربیتی آن

3-1-ارتباط خداوند با انسان ………………. 48

3-1-1-مبانی …………………………… 48

3-1-1-1-مبناء آفرینندگی ……………….. 48

3-1-1-2-مبنا مالکیت …………………… 50

3-1-1-3-مبنا ربوبیت …………………… 51

3-1-1-4-مبنا رحمانیت و رحمیت …………… 53

3-1-1-5-مبنا امتحان کنندگی……………… 54

3-1-1-6-مبنا هدایت‌گری………………….. 57

3-1-1-7-دادگری………………………… 59

3-1-2-نگاه ترکیبی………………………. 63

3-1-3-دلالت‌های تربیتی …………………… 64

3-1-3-1-اصل رأفت و مهربانی مربی…………. 65

3-1-3-1-1- روش خیرخواهی ……………….. 66

3-1-4-2-اصل امتحان (ابتلاء)……………… 67

3-1-3-2-1-روش فراهم سازی شرایط مواجهه با امتحان   68

3-1-3-3-اصل هدایت‌گری مربی………………. 69

3-1-3-3-1-روش اصلاح مربی ……………….. 70

3-1-3-3-2-روش ارائه الگو ………………. 71

3-1-3-4-اصل تناسب تکلیف با وسع …………. 72

3-1-3-4-1-روش عرضه تکالیف در سطح بالا …… 73

3-1-3-5-اصل عدم تبعیض …………………. 74

3-1-3-5-1-روش برتری بر اساس ملاک ……….. 75

3-1-3-6-اصل عدالت در مجازات ……………. 76

3-1-3-6-1-روش مجازات به قدر خطا………… 78

3-2-ارتباط انسان با خداوند از منظر قرآن مجید و دلالت‌های تربیتی آن ………………………………………. 79

3-2-1-مبانی …………………………… 79

3-2-1-1-مبنا گرایش فطری انسان نسبت به خداوند 79

3-2-1-2-مبنا مملوکیت انسان …………….. 82

3-2-2-دلالت‌های تربیتی ……………………. 84

3-2-2-1-اصل احیاء و شکوفایی فطرت ……….. 84

3-2-2-1-1-روش بهره‌وری از عقل و اندیشه ….. 85

3-2-2-1-2-روش بهره‌مندی از تعالیم انبیاء الهی     86

3-2-2-2-اصل تن سپردن به مالکیت خدا ……… 88

3-2-2-2-1-روش عبادت…………………… 90

3-2-2-2-2- روش رویگردانی از عبودیت غیر خدا. 91

3-3-باهم‌نگری(بررسی ارتباط خداوند با انسان از منظر قرآن مجید و دلالت‌های تربیتی آن)………………………. 94

3-4-با هم‌نگری(بررسی ارتباط انسان با خداوند از منظر قرآن مجید و دلالت‌های تربیتی آن)………………………. 96

فصل چهارم: بررسی ارتباط انسان با خود از منظر قرآن کریم و دلالتهای تربیتی آن

4-1-مبانی ……………………………… 100

4-1-1-مبناء توانایی جهت خودشناسی و خودسازی… 100

4-1-2-مبناء بازگشت نتایج اعمال به خود ……. 102

4-1-3-مبناء خروج از اعتدال، ظلم به خود …… 104

4-2-دلالت‌های تربیتی ……………………… 107

4-2-1-اصل خودشناسی……………………… 107

4-2-1-1-روش شناخت فطری…………………. 108

4-2-1-2-روش شناخت عقلی…………………. 108

4-2-1-3-روش شناخت وحیانی……………….. 109

4-2-2-اصل خودسازی……………………… 109

4-2-2-1-روش تفکر………………………. 110

4-2-2-2-روش مراقبه ……………………. 111

4-2-3-اصل عاقبت اندیشی راجع به نتایج اعمال . 111

4-2-3-1-روش اعطای بینش…………………. 112

4-2-4-1-اصل اعتدال و احقاق حق…………… 114

4-2-4-1-1-روش کسب بصیرت و معرفت ………. 115

4-3-باهم‌نگری……………………………. 116

فصل پنجم: نحوه ارتباط پیامبران خدا با انسان از منظر قرآن کریم و دلالت‌های تربیتی آن

5-1-مبانی ……………………………… 119

5-1-1-مبنا رأفت و مهربانی ……………… 119

5-1-2-مبنا هدایتگری …………………… 121

5-1-3- مبنا تواضع پیامبران……………… 122

5-1-4- مبنا صبر و پایداری………………. 124

5-1-5- مبنا هم زبانی…………………… 126

5-2- دلالت های تربیتی…………………….. 127

5-2-1- اصل رأفت و مهربانی مربی………….. 127

5-2-2- اصل هدایت گری مربی………………. 127

5-2-3- اصل تواضع مربی………………….. 127

5-2-3-1- روش ابراز تواضع در مسیر و سلوک اجتماعی  129

5-2-4- اصل صبر و استقامت مربی…………… 130

5-2-4-1- روش تغافل…………………… 131

5-2-5- اصل رعایت فهم مخاطب……………… 133

5-2-5-1- روش شناخت استعدادها و توانایی های متربی 134

5-2-5-2- روش ارائه بر اساس ترتیب و تسلسل منطقی   134

5-3- با هم نگری…………………………. 136

فصل ششم: بررسی ارتباط انسان با دیگران از منظر قرآن کریم و دلالت های تربیتی آن

6-1- مبانی……………………………… 140

6-1-1- مبناء هویت جمعی…………………. 140

6-2- دلالت های تربیتی…………………….. 142

6-2-1- اصل سنت گزینی و سنت زدایی………… 142

6-2-1-1- روش سنجش سنتها بر اساس معیار اسلام 145

6-2-2- اصل حفظ و ارتقای فردیت…………… 146

6-2-2-1- روش زمینه سازی برای تاسی به مصداق های حفظ و ارتقای فردیت در تاریخ………………………. 148

6-2-2-2- روش ارائه بینش نسبت به ارزش های وجودی فردی آدمی  150

6-2-3- اصل غلبه بر خودمحوری…………….. 151

6-2-3-1- اصل غلبه بر خودمحوری…………. 154

6-2-3-2- گفتگو با دیگران……………… 155

6-3- با هم نگری…………………………. 156

فصل هفتم: بررسی ارتباط انسان با طبیعت از منظر قرآن کریم و دلالت های تربیتی آن

7-1- مبانی……………………………… 160

7-1-1- مبنا طبیعت نشانه ای برای تفکر انسان.. 160

7-1-2- مبنا طبیعت مسخر انسان……………. 161

7-2- دلالت های تربیتی ……………………. 162

7-2-1- اصل تفکر در آیات الهی……………. 163

7-2-1-1- روش تفکر و توجه به آیات الهی….. 164

7-2-2- اصل بهره وری صحیح……………….. 165

7-2-2-2-1- روش ارتقای سطح بینش………… 166

7-3- با هم نگری…………………………. 168

فصل هشتم: نتیجه گیری

8-1- نتیجه گیری…………………………. 171

8-1-1- ارتباط خدا با انسان از منظر قرآن کریم و دلالت های تربیتی آن چه می باشد؟………………………… 171

8-1-2- ارتباط انسان با خدا از منظر قرآن کریم و دلالت های تربیتی آن چه می باشد؟………………………… 173

8-1-3- ارتباط انسان با خود از منظر قرآن کریم و دلالت های تربیتی آن چه می باشد؟………………………… 175

8-1-4- ارتباط پیامبران خدا با انسان از منظر قرآن کریم و دلالت های تربیتی آن چه می‌باشد؟ ………………….. 176

8-1-5- ارتباط انسان با دیگران از منظر قرآن کریم و دلالت های تربیتی آن چه می باشد؟………………………… 178

8-1-6- ارتباط انسان با طبیعت از منظر قرآن کریم و دلالت های تربیتی آن چه می باشد؟………………………… 179

8-2- پیشنهاد کاربردی…………………….. 180

8-3- پیشنهاد پژوهشی……………………… 180

8-4- محدودیت ها…………………………. 181

منابع فارسی…………………………….. 182

منابع لاتین……………………………… 192

فهرست جداول

عنوان                                         صفحه

جدول 1-پژوهش‌های انجام یافته در داخل کشور…… 45

جدول 2-پژوهش های انجام یافته در خارج از کشور.. 46

جدول 3-مبانی اصول و روشهای مربوط به هدف ارتباط خداوند با انسان و دلالت‌های تربیتی آن……………………….. 98

جدول 4-مبانی اصول و روشهای مربوط به هدف ارتباط انسان با خداوند و دلالت‌های تربیتی‌آن………………………… 98

جدول 5-مبانی اصول و روشهای مربوط به هدف ارتباط انسان با خود ودلالت‌های تربیتی‌آن……………………….. 117

جدول 6-مبانی اصول و روشهای مربوط به هدف ارتباط پیامبران با انسان ودلالت‌های تربیتی‌آن……………………….. 138

جدول 7-مبانی اصول و روشهای مربوط به هدف ارتباط انسان با دیگران ودلالت‌های تربیتی‌آن……………………….. 158

جدول 8-مبانی اصول و روشهای مربوط به هدف ارتباط انسان با طبیعت ودلالت‌های تربیتی‌آن……………………….. 169