فهرست مطالب
عنوان ………………………………………………………………….. صفحه
فهرست جدول ها ………………………………………………………….. ش
فهرست شكل ها ……………………………………………………………. ض
فهرست علائم اختصاری …………………………………………………….. ط
فصل اول (مقدمه و کلیات) ………………………………………………….. 1
1-1- اهمیت کیفیت و سلامت خاک …………………………………………………………………. 2
1-2- عوامل موثر بر کیفیت خاک …………………………………………………………………….. 4
1-3- عوامل موثر بر سلامت خاک ……………………………………………………………………. 6
1-4- اهمیت کاربری مختلف اراضی …………………………………………………………………..7
1-5- اثرات كاربري اراضي بر شاخصهای کیفیت و سلامت خاک ……………………….. 9
1-6- اهمیت شاخص های میکروبی خاک ………………………………………………………… 11
1-7- اهداف پژوهش ……………………………………………………………………………………. 13
فصل دوم (پیشینه تحقیق) ………………………………………………….. 14
2-1- کاربری و شاخصهای میکروبی خاک در ایران ………………………………………… 15
2-2- کاربری و شاخصهای فیزیکی و شیمیایی خاک در ایران ……………………………..18
2-3- کاربری و شاخصهای میکروبی خاک در خارج از ایران …………………………….. 22
2-4- کاربری و شاخصهای فیزیکی و شیمیایی خاک درخارج از ایران …………………..14
فصل سوم (مواد و روشها) ……………………………………………….. 25
3-1- زمان و مکان انجام پژوهش …………………………………………………………………….. 26
3-2- کاربریهای اراضی تنگه دالاب ………………………………………………………………. 28
3-3- انتخاب کاربریها و نمونه بردای ……………………………………………………………… 28
3-4- اندازهگیريهاي آزمایشگاهی بر روی خاک ……………………………………………… 30
3-4-1 اندازهگیریهای فیزیکی ………………………………………………………………….. 30
3-4-2- اندازهگیریهای شیمیایی ……………………………………………………………….. 32
3-4-3- تجزیههای بیولوژیکی خاک ………………………………………………………….. 36
3-4-3-1- تنفس خاک ……………………………………………………………………………. 36
3-4-3-2- اندازهگیری زیست تودههای میکروبی کربن و نیتروژن ……………………. 38
3-4-3-3- برآورد ضرایب شاخصهای میکروبی ………………………………………….. 41
3-5- تجزیه و تحلیل داده‌ها ……………………………………………………………………………. 42
فصل چهارم (نتایج و بحث) ……………………………………………….. 43
4-1- شاخصهای فیزیکی خاک …………………………………………………………………….. 44
4-1-1- تجزیه واریانس خصوصیات فیزیکی خاک ……………………………………….. 44
4-1-2 بافت خاک …………………………………………………………………………………… 46
4-1-3- جرم مخصوص ظاهری …………………………………………………………………. 47
4-1-4- جرم مخصوص حقیقی ………………………………………………………………….. 47
4-1-5- تخلخل ………………………………………………………………………………………. 47
4-1-6- نگهداری رطوبت در خاک ……………………………………………………………. 50
4-1-7- بحث شاخصهای فیزیکی خاک……………………………………………………… 50
4-2- شاخصهای شیمیایی خاک ……………………………………………………………………. 54
4-2-1- تجزیه واریانس شاخصهای شیمیایی خاک ………………………………………. 54
4-2-2- اسیدیته گل اشباع خاک با آب مقطر (pH) ………………………………………. 57
4-2-3- هدایت الکتریکی عصاره گل اشباع خاک (EC) ……………………………….. 57
4-2-4- کربن آلی خاک ………………………………………………………………………….. 57
4-2-5- آهک کل خاک (کربنات کلسیم معادل) …………………………………………. 57
4-2-6- ازت کل خاک ……………………………………………………………………………. 58
4-2-7- فسفر فراهم خاک ………………………………………………………………………… 58
4-2-8- پتاسیم فراهم خاک ………………………………………………………………………. 58
4-2-9- سدیم فراهم خاک ……………………………………………………………………….. 58
4-2-10- ظرفیت تبادل کاتیونی …………………………………………………………………. 60
4-2-11 ترسیب کربن خاک ……………………………………………………………………… 60
4-2-12- کلسیم محلول ……………………………………………………………………………. 61
4-2-13- منیزیم محلول ……………………………………………………………………………. 61
4-2-14- پتاسیم محلول ……………………………………………………………………………. 62
4-2-15- سدیم محلول …………………………………………………………………………….. 62
4-2-16- کربنات و بیکربنات محلول ………………………………………………………… 62
4-2-17- کلر محلول ……………………………………………………………………………….. 62
4-2-18- همبستگی بین شاخصهای شیمیایی خاک ………………………………………. 63
4-2-19- همبستگی بین شاخصهای فیزیکی خاک ……………………………………….. 63
4-2-20- همبستگی بین شاخصهای فیزیکی و شیمیایی خاک ………………………… 64
4-2-21- بحث شاخصهای شیمیایی خاک …………………………………………………. 68
4-3- شاخصهای میکروبی خاک …………………………………………………………………… 74
4-3-1- تجزیه واریانس خصوصیات میکروبی خاک ……………………………………… 74
4-3-2- تنفس پایه خاک ………………………………………………………………………….. 77
4-3-3- تنفس برانگیخته خاک …………………………………………………………………. 78
4-3-4- کربن زیستتوده میکروبی …………………………………………………………….. 79
4-3-5- نیتروژن زیستتوده میکروبی ………………………………………………………….. 80
4-4- ضرایب میکروبی ………………………………………………………………………………….. 81
4-4-1- کربن میکروبی به نیتروژن میکروبی …………………………………………………. 81
4-4-2- نیتروژن میکروبی به نیتروژن کل خاک …………………………………………….. 81
4-4-3- بهره ميكروبی ……………………………………………………………………………… 81
4-4-4- ضریب متبولیکی ………………………………………………………………………….. 82
4-4-5- زیست توده میکروبی فعال …………………………………………………………….. 82
4-5- همبستگی شاخصهای میکروبی خاک …………………………………………………….. 82
4-6- بحث شاخصهای میکروبی خاک …………………………………………………………… 85
4-6-1- تنفس پایه خاک ………………………………………………………………………….. 85
4-6-2- تنفس برانگیخته خاک (تنفس با سوبسترا) ………………………………………… 86
4-6-3- کربن و نیتروژن زیست توده میکروبی خاک …………………………………….. 87
4-6-4- ضرایب میکروبی …………………………………………………………………………. 87
4-7- ارتباط بین شاخصهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی ………………………………… 89
4-7-1- همبستگی بین شاخصهای فیزیکی و میکروبی خاک …………………………. 89
4-7-2- همبستگی بین شاخصهای شیمیایی و میکروبی خاک ………………………… 90
فصل پنجم (نتیجهگیری و پیشنهاد) …………………………………………. 93
5-1- نتیجهگیری ………………………………………………………………………………………….. 94
5-2- پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………. 96
منابع …………………………………………………………………….. 98
فهرست جداول
عنوان و شماره ………………………………………………………. صفحه
جدول 4-1- تجزیه واریانس خصوصیات فیزیکی خاک(1) در کاربریها …………………….. 44
جدول 4-2- تجزیه واریانس خصوصیات فیزیکی خاک (2) در کاربریها ……………………. 44
جدول 4-3- تجزیه واریانس خصوصیات فیزیکی خاک (1)کاربری جنگل و باغ …………… 45
جدول 4-4- تجزیه واریانس خصوصیات فیزیکی خاک (2) کاربری جنگل و باغ ………….. 45
جدول 4-5- میانگین و تجزیه واریانس ذرات خاک در کاربریها …………………………….. 46
جدول 4-6 مقایسه میانگین و تجزیه واریانس رطوبت خاک در کاربریها ………………………49
جدول 4-7– تجزیه واریانس خصوصیات شیمیایی خاک (1) در کاربریها …………………… 54
جدول 4-8- تجزیه واریانس خصوصیات شیمیایی خاک (2) در کاربریها …………………… 54
جدول 4-9- تجزیه واریانس خصوصیات شیمیایی خاک (1) کاربری جنگل و باغ …………. 55
جدول 4-10- تجزیه واریانس خصوصیات شیمیایی خاک (2) کاربری جنگل و باغ ………. 55
جدول 4-11- تجزیه واریانس خصوصیات شیمیایی خاک (2) کاربری جنگل و باغ ………. 56
جدول 4-12- تجزیه واریانس خصوصیات شیمیایی خاک (3) کاربری جنگل و باغ ………. 56
جدول 4-13- میانگین و تجزیه واریانس شاخصهای شیمیایی خاک در کاربریها……….. 59
جدول 4-14- میانگین و تجزیه واریانس کاتیونها و آنیونهای محلول ……………………….. 61
جدول 4-15- همبستگی پیرسون بین شاخصهای شیمیایی خاک ……………………………….. 65
جدول 4-16- همبستگی پیرسون بین شاخصهای فیریکی خاک ………………………………… 66
جدول 4-17- همبستگی پیرسون بین شاخصهای فیریکی و شیمیایی خاک ………………….. 67
جدول 4-18- تجزیه واریانس شاخصهای بیولوژیک خاک در کاربریها …………………… 74
جدول 4-19- تجزیه واریانس ضرایب بیولوژیک خاک در کاربریها …………………………. 74
جدول 4-20- تجزیه واریانس شاخصهای بیولوژیک خاک دوکاربری جنگل و باغ ……… 75
جدول 4-21- تجزیه واریانس ضرایب بیولوژیک خاک دو کاربری جنگل و باغ …………….75
جدول 4-22- میانگین و تجزیه واریانس ضرایب میکروبی خاک کاربریها …………………. 83
جدول 4-23- همبستگی پیرسون بین شاخصهای میکروبی خاک ………………………………. 84
جدول 4-24- همبستگی پیرسون بین شاخصهای فیزیکی و میکروبی خاک …………………. 91
جدول 4-25- همبستگی پیرسون بین شاخصهای شیمیایی و میکروبی خاک ………………… 92
فهرست شكلها
عنوان و شماره ………………………………………………………. صفحه
شکل 1-1- ارتباط بین کیفیت میکروبی خاک با شاخصهای خاک ……………………………….. 7
شکل 3-1- موقعیت دالاب در ایران، استان ایلام و زمین نمای آن ………………………………… 27
شکل 3-2- نقشه جهت شیب تنگه دالاب …………………………………………………………………. 27
شکل 3-3- نقشه کاربری اراضی منطقه مورد مطالعه در تنگه دالاب ………………………………. 28
شکل 3-4- به ترتیب از بالا به پایین نمایی از سه کاربری …………………………………………….. 29
شکل 3-5- نمایی از روش آزمایشگاهی اندازهگیری تنفس خاک ………………………………… 38
شکل 3-6– نمایی از روش آزمایشگاهی اندازهگیری زیستتوده میکروبی خاک ……………… 41
شکل 4-1- مقایسه میانگین جرم مخصوص ظاهری خاک در سه کاربری ………………………. 48
شکل 4-2- مقایسه میانگین جرم مخصوص حقیقی خاک در سه کاربری ……………………….. 48
شکل 4-3- مقایسه میانگین جرم مخصوص حقیقی خاک در سه کاربری ……………………….. 49
شکل 4 -4- مقایسه میانگین ترسیب کربن در سه کاربری ……………………………………………. 60
شکل 4 – 5- مقایسه میانگین تنفس خاک در سه کاربری ……………………………………………. 77
شکل 4-6- مقایسه میانگین تنفس برانگیخته خاک در سه کاربری ……………………………….. 78
شکل 4-7- مقایسه میانگین کربن زیستتوده میکروبی خاک در سه کاربری …………………. 79
شکل4-8- مقایسه میانگین نیتروژن زیستتوده میکروبی خاک در سه کاربری ………………… 80
فهرست نشانههای اختصاری
علامت اختصاری |
عبارت |
توضیح |
SMB |
Soil Microbial Biomass |
زیستتوده میکروبی خاک |
SMBC |
Soil Microbial Biomass Carbon |
زیستتوده میکروبی کربن خاک |
SMBN |
Soil Microbial Biomass Nitrogen |
زیستتوده میکروبی نیتروژن خاک |
SR |
Soil Respiration |
تنفس خاک |
BR |
Respiration Basal |
تنفس پایه |
SIR |
Substrate Indictor Respiration |
تنفس برانگیخته |
– |
Soil Quality |
کیفیت خاک |
– |
Soil Health |
سلامت خاک |
qmic |
Qualient Microbial |
بهره میکروبی |
qCO2 |
Metabolic coefficient |
ضریب متابولیکی |
– |
Soil Pollution |
آلودگی خاک |
FEM |
Fumigation- Extrction Method |
روش استخراج تدخيني |
OC |
Organic Carobon |
کربن آلی |
OM |
Organic matter |
ماده آلی |
EC |
Electrical Conductivity |
هدایت الکتریکی |
pH |
Potential of Hydrogen |
اسیدیته خاک |
SAR |
Sodium Absorption Ratio |
نسبت جذب سدیم |
CS |
Carbon Sequestration |
ترسیب کربن |
