دانلود پروژه:تحلیل الگوي پوشش ریسک و بیمه در نظام مالی اسلامی (مطالعه تطبیقی آراء دانشمندان اسلامی)

عنوان                                                   فهرست مطالب                                                          صفحه

فصل اول: کلیات                                                                                

1-1.مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………….     1

1-2. طرح مسئله تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………     2

1-3. سوالات تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………….     3

1-4. اهمیت مسئله ……………………………………………………………………………………………………………………………     3

1-5. اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………     4

1-6. روش پژوهش …………………………………………………………………………………………………………………………….     4

1-7. پیشینه تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………….     4

1-8. مفاهیم کلیدی …………………………………………………………………………………………………………………………..     7

فصل دوم: مروری بر ادبیات موضوع در ادبیات متعارف

2-1.مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………….    10

2-2. بخش اول: مروری بر مبانی نظری ریسک و مدیریت آن در ادبیات اقتصادی متعارف ………………………..    11

2-2-1. مفهوم ریسک ………………………………………………………………………………………………………………………..    11

2-2-2. انواع ریسک ………………………………………………………………………………………………………………………….   14

2-2-3. زمینه­های نظری مدیریت ریسک ……………………………………………………………………………………………   15

2-2-3-1. درآمدی بر مدیریت ریسک ………………………………………………………………………………………………..   15

2-2-3-2. ضرورت مدیریت ریسک …………………………………………………………………………………………………….   15

2-2-3-3. ماهیت مدیریت ریسک ……………………………………………………………………………………………………..   16

2-2-3-4. فرآیند مدیریت ریسک ……………………………………………………………………………………………………..   17

2-2-3-5. راهبردهای مدیریت ریسک ………………………………………………………………………………………………..   17

2-2-3-5-1. تکنیک­های مورد انتخاب ریسک­گریزها …………………………………………………………………………..   18

2-2-3-5-2. تکنیک­های مورد انتخاب ریسک­پذیرها …………………………………………………………………………..   18

2-3. بخش دوم: انواع بیمه …………………………………………………………………………………………………………………   20

2-3-1. بیمه بازرگانی متعارف ……………………………………………………………………………………………………………   20

2-3-1-1. واژه بیمه ………………………………………………………………………………………………………………………….   20

2-3-1-2. معنای اصطلاحی بیمه ………………………………………………………………………………………………………   21

2-3-1-3. تاریخچه بیمه بازرگانی متعارف ………………………………………………………………………………………….   21

2-3-1-4. ارکان قرارداد بیمه بازرگانی ……………………………………………………………………………………………….   23

2-3-1-5. اصول بیمه بازرگانی ………………………………………………………………………………………………………….   24

2-3-1-6. انواع رشته­های بیمه بازرگانی ……………………………………………………………………………………………..   27

2-3-1-6-1. بیمه­های اموال ……………………………………………………………………………………………………………..   29

2-3-1-6-1-1. بیمه­های اشیاء …………………………………………………………………………………………………………   30

 

عنوان                                                                                                                                   صفحه

2-3-1-6-1-2. بیمه­های زیان پولی …………………………………………………………………………………………………   31

2-3-1-6-1-3. بیمه­های مسئولیت …………………………………………………………………………………………………..   31

2-3-1-6-2. بیمه­های اشخاص …………………………………………………………………………………………………………   31

2-3-1-6-2-1. بیمه عمر ………………………………………………………………………………………………………………..   31

2-3-1-6-2-1-1. تاریخچه و ماهیت بیمه عمر …………………………………………………………………………………   32

2-3-1-6-2-1-2. تعریف بیمه عمر …………………………………………………………………………………………………   32

2-3-1-6-2-1-3. انواع بیمه­نامه­های عمر …………………………………………………………………………………………   33

2-3-1-6-2-1-4. حق­بیمه قرارداد بیمه عمر …………………………………………………………………………………….   33

2-3-1-6-2-2. بیمه­های حوادث اشخاص ………………………………………………………………………………………….   36

2-3-1-6-2-2-1. اقسام بیمه حوادث ……………………………………………………………………………………………….   36

2-3-1-6-2-2-2. تعهدات بیمه­گر و موارد استثنا ………………………………………………………………………………   37

2-3-1-6-2-3. بیمه­های بهداشت و درمان ………………………………………………………………………………………..   37

2-3-1-6-2-3-1. معرفی بیمه درمانی ……………………………………………………………………………………………..   37

2-3-1-6-2-3-2. اقسام بیمه درمانی ……………………………………………………………………………………………….   37

2-3-1-6-3. بیمه­های مسئولیت ……………………………………………………………………………………………………….   37

2-3-1-6-3-1. معرفی بیمه­های مسئولیت ………………………………………………………………………………………..   38

2-3-1-6-3-2. انواع بیمه­های مسئولیت ……………………………………………………………………………………………   38

2-3-2. بیمه تعاونی ………………………………………………………………………………………………………………………….   38

2-3-2-1. معرفی بیمه تعاونی …………………………………………………………………………………………………………..   39

2-3-2-2. ساختار مدیریتی بیمه تعاونی …………………………………………………………………………………………….   39

2-3-3. بیمه اجتماعی متعارف …………………………………………………………………………………………………………..   39

2-3-3-1. تاریخچه و ماهیت بیمه­های اجتماعی ………………………………………………………………………………….   39

2-3-3-2. بیمه اجتماعی تحت تأثیر سیاستهای اقتصادی و اجتماعی …………………………………………………….   40

2-3-3-3. سیر تکامل خدمات بیمه­ای دولتی ………………………………………………………………………………………   44

2-3-3-4. ویژگی­های بیمه­های اجتماعی ……………………………………………………………………………………………..   46

2-3-3-5. اصول و موازین نظام بیمه اجتماعی …………………………………………………………………………………….   47

2-3-3-5-1. اصول حاکم بر نحوه اداره امور تأمین اجتماعی …………………………………………………………………   47

2-3-3-5-2. اصول حاکم بر نحوه تأمین مالی بیمه­های اجتماعی …………………………………………………………..   48

2-3-3-5-3. اصول حاکم بر نحوه ارائه مزایا ……………………………………………………………………………………….   48

2-3-3-6. طرح­ها و برنامه­های بیمه اجتماعی ………………………………………………………………………………………   50

فصل سوم: روش­شناسی پژوهش

3-1.مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………..   53

3-2. انواع تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………….   53

عنوان                                                                                                                                 صفحه

3-3. روش تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………   54

3-3-1. روش تحقیق توصیفی ……………………………………………………………………………………………………………..   54

3-3-1-1. هدف تحقیق توصیفی …………………………………………………………………………………………………………   55

3-3-1-2. انواع تحقیقات توصیفی ………………………………………………………………………………………………………   55

3-3-2. تعریف روش تحلیل محتوا ……………………………………………………………………………………………………..   55

3-3-2-1. مراحل تحلیل محتوا …………………………………………………………………………………………………………..   56

3-3-3. درآمدی بر روش تحقیق تطبیقی …………………………………………………………………………………………….   56

3-3-3-1. تعریف مطالعه تطبیقی……………………………………………………………………………………………………….   57

3-3-3-2. هدف مطالعه تطبیقی…………………………………………………………………………………………………………   57

فصل چهارم: پوشش ریسک و بیمه در آراء اندیشمندان اسلامی؛ تجزیه و تحلیل یافته­ها

4-1. مقدمه ………………………………………………………………………………………………………………………………………   58

4-2. بخش اول: پوشش ریسک و بیمه در مالیه اسلامی ………………………………………………………………………..   59

4-2-1. مدیریت ریسک در اسلام ……………………………………………………………………………………………………….   59

4-2-2. الگوی تکافل در پوشش ریسک ……………………………………………………………………………………………….   59

4-3. بخش دوم: ماهیت فقهی بیمه متعارف؛ اختلاف نظرهای اندیشمندان اسلامی …………………………………..   60

4-3-1. موافقان مشروعیت …………………………………………………………………………………………………………………   61

4-3-1-1. بیمه های بازرگانی متعارف در تطبیق با عقود شرعی ……………………………………………………………   61

4-3-1-1-1. قرارداد بیمه و عقد مضاربه …………………………………………………………………………………………….   62

4-3-1-1-2. قرارداد بیمه و عقد ضمان ……………………………………………………………………………………………….   62

4-3-1-1-3. قرارداد بیمه و صلح ………………………………………………………………………………………………………   62

4-3-1-1-4. قرارداد بیمه و هبة معوّضه …………………………………………………………………………………………….   63

4-3-1-2. بیمه های بازرگانی متعارف در تطبیق با نهادهای حقوقی صدر اسلام ……………………………………..   63

4-3-1-2-1. نظام عاقله و عقد بیمه ………………………………………………………………………………………………….   63

4-3-1-2-2. عقد بیمه و ضَمان خطرالطریق ………………………………………………………………………………………   64

4-3-1-2-3. قرارداد بیمه و عقد موالات …………………………………………………………………………………………….   64

4-3-1-3. بیمه های بازرگانی متعارف به عنوان عقود جدید و مشروع ……………………………………………………   65

4-3-2. مخالفان مشروعیت ………………………………………………………………………………………………………………..   66

4-3-2-1. فقهایی که عقود شرعی را محصور در تعدادی خاص می­دانند …………………………………………………   67

4-3-2-2. فقهایی که شرایط کلی صحت عقود را در نظر می­گیرند ………………………………………………………..   67

4-3-2-2-1. وجود غرر …………………………………………………………………………………………………………………….   67

4-3-2-2-2. وجود رهان ………………………………………………………………………………………………………………….   69

4-3-2-2-3. وجود میسر ………………………………………………………………………………………………………………….   69

4-3-2-2-4. وجود ربا ……………………………………………………………………………………………………………………..   71

عنوان                                                                                                                                    صفحه

4-3-2-2-5. ضمان مالم یجب ………………………………………………………………………………………………………….   72

4-3-2-2-6. اکل مال به باطل …………………………………………………………………………………………………………   72

4-3-2-2-7. وجود غبن …………………………………………………………………………………………………………………..   73

4-3-2-2-8. معلق بودن عقد ……………………………………………………………………………………………………………   74

4-3-2-2-9. معامله کالی به کالی …………………………………………………………………………………………………….   74

4-3-2-2-10. مغایرت با اصل توکل …………………………………………………………………………………………………   74

4-3-2-2-11. معامله بر معدوم ………………………………………………………………………………………………………..   75

4-3-2-2-12. مغایرت با آزادی اراده …………………………………………………………………………………………………   75

4-3-2-2-13. اجماع بر تحریم …………………………………………………………………………………………………………   76

4-3-2-2-14. سفهی بودن ………………………………………………………………………………………………………………   76

4-3-3. قائلان به تفکیک بیمه­های حلال و حرام ………………………………………………………………………………….   76

4-3-3-1. وجود غرر …………………………………………………………………………………………………………………………   76

4-3-3-2. وجود میسر ……………………………………………………………………………………………………………………….   77

4-3-3-3. وجود ربا ……………………………………………………………………………………………………………………………   77

4-3-3-4. مغایرت با اصول میراث و وصیت ………………………………………………………………………………………….   78

4-3-3-5. مغایرت با اصل توکل ………………………………………………………………………………………………………..   78

4-3-3-6. اکل مال به باطل ……………………………………………………………………………………………………………….   79

4-4. بخش سوم: معرفی بیمه­ی تکافل  ………………………………………………………………………………………………..   80

4-4-1. کلیات تکافل ………………………………………………………………………………………………………………………..   80

4-4-1-1. واژه و اصطلاح تکافل …………………………………………………………………………………………………………   80

4-4-1-2. خاستگاه تکافل ………………………………………………………………………………………………………………….   80

4-4-1-3. اولین شرکت تکافل …………………………………………………………………………………………………………..   81

4-4-2. سازوکار کلی تکافل ……………………………………………………………………………………………………………….   82

4-4-2-1. ارکان مدل های تکافل ………………………………………………………………………………………………………   82

4-4-2-2. ايجاد هيئت فقه اسلامي ……………………………………………………………………………………………………..   83

4-4-3. الگو های عملیاتی تکافل (الگوهای متعارف) …………………………………………………………………………….   84

4-4-3-1. الگوهای یک وجهی …………………………………………………………………………………………………………..   84

4-4-3-1-1. الگوی مضاربه ………………………………………………………………………………………………………………   84

4-4-3-1-1-1. تکافل عمومی با الگوی مضاربه ………………………………………………………………………………….   85

4-4-3-1-1-2. تکافل خانواده با الگوی مضاربه­ ……………………………………………………………………………………   86

4-4-3-1-2. الگوی وکالت ……………………………………………………………………………………………………………….   89

4-4-3-1-2-1. تکافل عمومی با الگوی وکالت …………………………………………………………………………………..   89

4-4-3-1-2-2. تکافل خانواده با الگوی وکالت …………………………………………………………………………………….   90

4-4-3-2. الگوهای ترکیبی ……………………………………………………………………………………………………………….   93

عنوان                                                                                                                                   صفحه

4-4-3-2-1. مضاربه-وکالت ……………………………………………………………………………………………………………..   93

4-4-3-2-1-1. مضاربه- وکالت- عمومی …………………………………………………………………………………………….   93

4-4-3-2-1-2. مضاربه- وکالت- خانواده …………………………………………………………………………………………….   93

4-4-3-2-2. وقف ……………………………………………………………………………………………………………………………   96

4-4-3-2-2-1. وقف-مضاربه-عمومی ……………………………………………………………………………………………….   96

4-4-3-2-2-2. وقف-مضاربه-خانواده …………………………………………………………………………………………………   96

4-4-3-2-2-3. وقف-وکالت-عمومی …………………………………………………………………………………………………   99

4-4-3-2-2-4. وقف-وکالت-خانواده …………………………………………………………………………………………………..   99

4-4-3-2-2-5. وقف- مضاربه-وکالت؛ عمومی ……………………………………………………………………………………   102

4-4-3-2-2-6. وقف-مضاربه-وکالت؛ خانواده ………………………………………………………………………………………   102

4-4-3-3. الگوی تکافل مبتنی بر تبرّع (تکافل غیرانتفاعی) ……………………………………………………………………   105

4-4-3-4.  الگوی تکافل مبتنی بر  تعاون (تکافل تعاونی) ……………………………………………………………………..   105

4-4-4. الگوهاي نظری (غیر عملياتي) تکافل ……………………………………………………………………………………….   106

4-4-5. الگوهای شیعی تکافل ……………………………………………………………………………………………………………..   107

4-4-5-1. الگوی تکافل براساس پیشنهاد آیت الله سیدعبدالهادی شاهرودی ……………………………………………   107

4-4-5-2. الگوی تکافل براساس پیشنهاد آیت الله دکتر حسن­آقا نظری …………………………………………………..   111

4-4-6. تکافل و بیمه های تعاونی ……………………………………………………………………………………………………….   114

4-4-7. تکافل خانواده ………………………………………………………………………………………………………………………..   114

4-4-7-1. معرفی ………………………………………………………………………………………………………………………………   114

4-4-7-2. منطق وجود بیمه تکافل خانواده ………………………………………………………………………………………….   115

4-4-7-3. اصول حاکم بر قرارداد تکافل خانواده ……………………………………………………………………………………   115

4-4-8. تکافل اتکایی …………………………………………………………………………………………………………………………   116

4-4-8-1. تاریخچه، مفهوم و ماهیت تکافل اتکایی ………………………………………………………………………………..   116

4-4-8-2. اهداف و عملیات تکافل اتکایی …………………………………………………………………………………………….   117

4-4-9. محصولات تکافل ……………………………………………………………………………………………………………………   118

4-4-9-1. گستره­ی محصولات در صنعت تکافل …………………………………………………………………………………..   118

4-4-9-2. محصولات تکافل عمومی …………………………………………………………………………………………………….   118

4-4-9-3. محصولات تکافل خانواده …………………………………………………………………………………………………….   118

4-5. بخش چهارم: ماهیت فقهی تکافل؛ اختلاف نظرهای اندیشمندان اسلامی ………………………………………….   119

4-5-1. مشروعیت تکافل ……………………………………………………………………………………………………………………   119

4-5-1-1. مبانی نظری تکافل …………………………………………………………………………………………………………….   120

4-5-1-2. مبانی عملی تکافل ……………………………………………………………………………………………………………   120

4-5-2. تطبیق تکافل با عقود معین شرعی …………………………………………………………………………………………..   121

4-5-2-1. بحث­های فقهی در تطبیق تکافل با عقود شرعی ……………………………………………………………………   122

عنوان                                                                                                                                   صفحه

4-5-3. تکافل به عنوان یک عقد مستقل …………………………………………………………………………………………….. 124

4-5-4. مخالفان تکافل ……………………………………………………………………………………………………………………… 125

4-6. بخش پنجم: بررسی مبانی اختلاف نظرها …………………………………………………………………………………….. 125

4-6-1. مبانی اختلاف نظرها در رأی بر عدم مشروعیت ………………………………………………………………………… 126

4-6-2. مبانی اختلاف نظرها در رأی بر مشروعیت ………………………………………………………………………………… 126

4-6-3. جمع­بندی …………………………………………………………………………………………………………………………….. 126

فصل پنجم: جمع­بندی و نتیجه­گیری

5-1. جمع­بندی تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………… 137

5-2. یافته­های تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………. 139

5-3. پیشنهادات تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………….. 142

منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………………………………………….. 143