%46تخفیف

خصوصیات اکولوژيکی و فیتوشیمیایی دو گونه مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica Bunge.) و مرزه کلاری (Jamzad. Satureja kallarica)

گروه گیاهان دارویی

كارشناسي ارشد

در رشته مهندسي كشاورزي باغباني – گرايش فیزیولوژی و اصلاح گیاهان دارویی و عطری

چكيده

     مرزه کلاری (Satureja kallarica Jamzad.) و مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica Bunge.) متعلق به تیره‌ی نعناییان (Lamiaceae) ازگیاهان دارویی، معطر و اندمیک در ایران می‌باشند. مرزه کلاری گیاهی علفی چندساله است که در ارتفاعات کوه کلار به صورت خودرو رشد می‌کند. قسمت‌های هوایی مرزه کلاری و مرزه بختیاری به ترتیب در دو مرحله از رشد (در زمان گل‌دهی و قبل از گل‌دهی) از کوه کلار و سبزکوه در استان چهارمحال و بختیاری جمع‌آوری شدند. تجزیه GC و GC/MS اسانس به دست آمده از قسمت‌های هوایی مرزه کلاری 12 ترکیب را نشان داد که9/91٪ از کل اسانس را شامل می‌شود. عملکرد اسانس مرزه کلاری و مرزه بختیاری به ترتیب 15/0 و 39/1 میلی‌لیتر در 100 گرم ماده خشک اندام هوایی بودند. ترکیبات اصلی اسانس در مرزه کلاری پیپریتنون اکسید (2/71٪)، لیمونن (7/6٪) و پیپریتنون (4/5٪) است. ترکیب اصلی اسانس در مرزه بختیاری کارواکرول (4/46 ٪)، گاما – ترپینن (32/21 ٪) و پارا- سیمن (42/9٪) می‌باشد. هر دو اسانس مرزه کلاری و مرزه بختیاری در مونوترپن‌ها به ویژه مونوترپن‌های اکسیژنه غنی می‌باشد. در نهایت از تحقیق حاضر چنین می‌توان نتیجه گرفت که این دو گیاه که از گونه‌های انحصاری ایران واندمیک استان چهارمحال و بختیاری هستند از نظر ریختی و به خصوص اسانس و ترکیبات ثانویه با یکدیگر تفاوت چشمگیری دارند. با توجه به نتایج تحقیق حاضر باید مدیریتی در جهت حفاظت از گیاهان انحصاری دارویی به خصوص گونه‌ی مرزه کلاری که در خطر تهدید می‌باشد اعمال شود.

واژگان کلیدی: پیپریتنون، پیپریتنون اکسید، کارواکرول، Satureja kallarica Jamzad. ،  Satureja bachtiarica Bunge.

 

خصوصیات اکولوژيکی و فیتوشیمیایی دو گونه

مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica Bunge.)

و مرزه کلاری (Jamzad. Satureja kallarica)

                                                                               صفحه

چكيده 1

فصل اول: مقدمه و بیان مسئله

1-1- مقدمه 3

1-2- بیان مسئله 5

فصل  دوم: کلیات و بررسی منابع

2-1- گياهان دارويي در جهان و ايران  8

2-1-1- مزایای استفاده از گیاهان دارویی. 9

2-1-2- معایب استفاده از گیاهان دارویی. 11

2-2- معرفی تاکسون مورد تحقیق  12

2-2-1 – بررسی جایگاه سیستماتیکی تاکسون مورد تحقیق. 13

2-2-2- خصوصیات ظاهری تیره نعناعیان. 13

2-2-3- اهمیت تیره نعناعیان. 15

2-2-4- جنس‌های مهم تیره نعناعیان. 15

2-3- جنس مرزه 16

2-3-1- خصوصیات کلی گونه‌های جنس مرزه 18

2-3-2- برخی گونه‌های جنس مرزه 19

2-4- مرزه بختیاری  Satureja bachtiarica Bunge . 20

2-4-1- گیاه‌شناسی. 20

2-5- مرزه کلاری Satureja kallarica Jamzad . 22

2-5-1- گیاه‌شناسی. 22

2-4-2- اکولوژی مرزه بختیاری. 23

2-5-2- اکولوژی مرزه کلاری. 23

2-4-3- پراکنش مرزه بختیاری. 24

2-5-3- پراکنش مرزه کلاری. 24

2-6- کشت و زراعت مرزه 25

2-7- فیتو‌شیمی جنس مرزه 26

2-8- خواص درمانی جنس مرزه 27

2-9- اسانس و مواد مؤثره 28

2-9-1- روش‌های استخراج اسانس.. 28

2-9-2- بیوشیمی اسانس.. 30

2-9-3- عوامل مؤثر بر اسانس.. 32

2-10- انواع ترکیبات ثانویه 35

2-11-  فیتوشیمی  36

2-11-1- کاربرد فیتوشیمی. 37

2-11-2- آشنایی با کروماتوگرافی گازی ( GC ) و طيف‌سنجي جرمي ( MS ) 37

2-11-3-  فرآیند دستگاه 39

2-11-4- روش GC-MS. 41

2-12-  بررسی منابع در خصوص فیتوشیمی اسانس گیاهان جنس مرزه 43

2- 13 – اهداف مورد مطالعه 49

فصل سوم: مواد و روش‌ها

3-1- خصوصیات مناطق مورد مطالعه 51

3-1-1- خصوصیات جغرافیایی مناطق مورد مطالعه 51

3-1-2- خصوصیات خاکشناسی مناطق مورد مطالعه 56

3-1-3- خصوصیات هواشناسی مناطق مورد مطالعه 57

3-2- روش بررسي خصوصيات گياه‏شناسي  58

3-2-1- زمان جمع‏آوري گياه 58

3-2-2- روش جمع‏آوري گياه 58

3-2-3- روش آماده‏سازي گياهان. 59

3-2-4- روش بررسی فیتوشیمیایی گیاهان. 61

3-3- روش محاسبات آماری  65

فصل چهارم: نتایج و بحث

4-1- خصوصیات اکولوژیکی دو گونه مرزه بختیاری و کلاری  67

4-2- عملکرد اسانس   68

4-3- تجزیه فیتوشیمیایی اسانس ………………………………………………………………………………………..70

4-3-1- مرزه کلاری ………………………………………………………………………………………………………..70

4-3-2- مرزه بختیاری. 73

4-3-3- مرزه زراعی …………………………………………………………………………………………………………74

4-3-4- مرزه خوزستانی. 75

4-4- مشاهدات میکرومورفولوژی مرزه کلاری و مرزه بختیاری  84

4-5- نتیجه‌گیری کلی  85

4-6- پیشنهادات   86

منابع. 87

 فهرست جداول

عنوان                                                                                                                  صفحه

جدول3-1- خصوصیات جغرافیایی مناطق مورد مطالعه 54

جدول3-2- خصوصیات خاک‌شناسی خاک مورد آزمایش   56

جدول3-3– خصوصیات اقلیمی مناطق مورد مطالعه 57

جدول4-1- تجزیه واریانس عملکرد اسانس   69

جدول4-2- ترکیبات شیمیایی مرزه کلاری  72

جدول4-3- ترکیبات شیمیایی اصلی  شناسایی شده در اسانس گونه‌های مرزه 76

جدول4-4- ترکیبات شیمیایی اسانس در مرزه بختیاری و مرزه زراعی و مرزه خوزستانی مورد مطالعه 79

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                                  صفحه

نمودار4-1- مقایسه میزان عملکرد اسانس به روش آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد 69

 فهرست اشكال

عنوان                                                                                                  صفحه

شکل2-1- مرزه بختیاری (.   Satureja bachtiarica Bunge) در مرحله‌ی قبل از گل‌دهی … 21

شکل2- 2- مرزه بختیاری  (. Satureja bachtiarica Bunge) در مرحله‌ی گل‌دهی  21

شکل2-3 – مرزه کلاری ( Satureja kallarica Jamzad . )  در مرحله‌ی گل‌دهی  … .23

شکل3-1- نقشه استان چهارمحال و بختیاری و موقعیت آن در ایران  54

شکل3-2- نقشه پراکنش نقاط نمونه‌برداری مرزه کلاری و مرزه بختیاری در سطح استان چهارمحال و بختیاری  55

شکل3-3- نقشه پراکنش نقاط نمونه‌برداری مرزه زراعی و مرزه خوزستانی در استان‌های اصفهان و خوزستان  55

شکل3-4- روش خشک کردن نمونه‌ها…………………………………………………………………………………59

شکل3-5- دستگاه کلونجر………………………………………………………………………………………………….60

شکل3-6- دستگاه GC/MS ………………………………………………………………………………………………64

شکل4-1- کروماتوگراف حاصل از تزریق اسانس مرزه کلاری به دستگاه کروماتوگرافی گازی  … 71

شکل4-2- کروماتوگراف حاصل از تزریق اسانس مرزه بختیاری به دستگاه کروماتوگرافی گازی..  73

شکل4-3- کروماتوگراف حاصل از تزریق اسانس مرزه زراعی به دستگاه کروماتوگرافی گازی  74

شکل4-4- کروماتوگراف حاصل از تزریق اسانس مرزه خوزستانی به دستگاه کروماتوگرافی گازی  75

شکل4ـ5 ـ ساختار شیمیایی پیپریتنون اکسید C10H16O2        81

شکل4-6- ساختار شیمیایی کارواکرول C10H14O  82

شکل4-7- ساختار شیمیایی گاما ترپینن C10H16    83

شکل4-8- میکرومورفولوژی برگ و ساقه مرزه کلاری. 84

شکل4-9- میکرومورفولوژی برگ و ساقه مرزه بختیاری  84

قبلا حساب کاربری ایجاد کرده اید؟
گذرواژه خود را فراموش کرده اید؟
Loading...
enemad-logo