اثر نیکل (Ni) و اوره بر رشد و تجمع نیترات در کاهوی رقم سیاهو در شرایط آبکشت

چکیده:

کاهو جزء سبزی­های برگی پر مصرف در ایران و جهان می­باشد که مقادیر بالایی نیترات در آن تجمع می­کند. کودهای نیتراته معمول­ترین کود مورد استفاده در کشت­های هیدروپونیک هستند که می­توان با کود اوره جایگزین کرد تا مشکل تجمع نیترات مرتفع شود. نیکل عنصری کم مصرف و به دلیل فعال کردن آنزیم اوره­آزبرای رشد گیاهان تغذیه شده با اوره ضروری می­باشد.جهت بررسی اثرات اوره و نیکل بر تجمع نیترات و خصوصیات فزیولوژیکی و رشدی کاهوی رقم سیاهو، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی بر روی کاهو با پنج سطح اوره (mg/l 0، 25، 50، 75 و 100) و دو سطح نیکل (mg/l 0 و 2) در چهار تکرار در شرایط آبکشت (Floating) اجرا شد.در این آزمایش وزن تر و خشک برگ، ساقه و ریشه، طول و قطر ساقه، سطح برگ، شاخص کلروفیل، کارائی فتوسنتز، غلظت عناصر N, K, Niبافت برگونیترات بافت برگ اندازه گیری شد.نتایج نشان داد که غلظت­های مختلف اوره اثر معنی­داری در سطح 1%بر صفات عملکردی داشتند. غلظت­های پایین و متوسط اوره (mg/l25 و 50) اثر معنی­دار مثبت در مقایسه با شاهد بر عملکرد محصول (وزن تر و خشک) داشتند. در غلظت­های بالاتر (mg/l 75 و 100) نیز هرچند عملکرد بالاتری نسبت به شاهد بدست آمد و لی کمتر از غلظت­هایmg/l 25 و 50 بود.در صفات سطح برگ و شاخص کلروفیل روند اثر غلظت­های مختلف اوره بصورت خطی وبه ترتیب نزولی و صعودی بود. کارائی فتوسنتز نیز با غلظت­های مختلف اوره در سطح 1% متاثر شده بود.غلظت عناصر نیکل، پتاسیم، نیتروژن کل نیز تحت تاثیر غلظت­های مختلف اوره قرار گرفتند. غلظت عناصر در بافت برگ به وسیله پدیده رقت با وزن برگ تحت تاثیر قرار گرفت. غلظت پتاسیم بافت برگ با افزایش غلظت اوره محلول غذایی روند نزولی پیدا کرد. غلظت نیترات بافت برگ هم از غلطت­های مختلف اوره متاثر نشده بود. در صفات عملکردی کاربرد نیکل mg/l2 اثر منفی بر رشد و عملکرد محصول داشت.در مورد صفات سطح برگ، شاخص کلروفیل و کارائی فتوسنتز نیکل اثر بازدارنده داشت. اثر نیکل بر غلظت عناصر غذایی مانند نیکل، پتاسیم و نیتروزن در بافت برگ مثبت و افزاینده بود. غلظت نیترات بافت برگ نیز همانند سایر صفات در سطح 1% توسط کاربرد نیکل تحت تاثیر قرار گرفت و کاهش غلظت نیترات بافت برگ را نشان داد.در اکثر صفات اثرات متقابل در سطح 1% معنی­دار بود.در واقع نیکل با جایگزین شدن در مولکول­های زیستی، مسدود کردن عملکرد بیولوژیکی ضروری مولکول  و تغییر آنزیم یا پرتئین­ها و ساختار و عملکرد ناقل­های غشا اثرات سمی خود را بجا گذاشته است. نتایج این آزمایش نشان داد که غلظت 50 میلی­گرم بر لیتر اوره بدون نیکلمی­تواند در آبکشت برای کاهو مورد استفاده قرار بگیرد.

واژه­های کلیدی:کاهو، اوره، نیکل، نیترات، آبکشت