بررسی الگوی باندی پروتئین های بذر گندم دوروم رقم واها در شرایط تنش و نرمال

مقدمه

به دنبال افزایش قیمت محصولات کشاورزی در سال های اخیر در دنیا و به تبع آن در ایران به خصوص منابع پروتئین حیوانی و با جهانی شدن قیمت نان به  عنوان پر ارزش ترین و پر مصرف ترین منبع کربوهیدراتی، میزان سرانه موجود تغیر یافت و گرایش به مصرف جایگزین ارزان تر با ارزش خوراکی و پروتئینی بیشتر اجتناب ناپذیر است. محصولات خمیری به دست آمده از گندم دوروم  جایگزینی مناسب است که مصرف آن روند رو به رشدی داشته و مصرف سرانه آن در ایران از 2 به 5 کیلوگرم رسیده است، در حالی که سرانه برنج 39 کیلوگرم و سرانه نان 140 کیلوگرم می­باشد. زیرا محصولات سبوس­دار و غنی شده جدید گندم دوروم دارای ارزش خوراکی بسیاری می­باشد (اكرمي، 1388). محصولات گندم دوروم به صورت ماكاروني و سایر شکل‌ها در سال 1386 حدود 22 میلیون دلار ارزآوری داشته است که این میزان قابل افزایش است (اميني، 1389). توسعه صنعت ماکارونی سازی به همراه افزایش تقاضا برای آن و همچنین مساعد بودن شرایط آب وهوایی در بسیاری از نقاط کشور، پژوهش های بیشتری را به ویژه در زمینه به نژادی گندم دوروم طلب ی نماید(گل آبادی؛1382  ، Fabriani and Lintas 1988). استان کرمانشاه به عنوان یکی از مطرح ترین قطب های کشاورزی کشور، از نظر سطح زیر کشت گندم دیم و آبی  و تولید کل کشور در ردیف پنجم قرار گرفته است­ (وزارت جهادکشاورزی، 1388). مهمترين محصول گندم دوروم سمولينا است كه براي تهيه ماكاروني، بلغور و نان مصرف مي‌شود.گندم دوروم با داشتن درصد بالاي پروتئين (8/12 تا 7/15 %) در مقايسه با برنج (7%) وگندم نان (10 تا12 %) ازجمله مهمترين مواد غذايي است (صادق زاده اهری و همکاران، 1385؛ Elias and Manthey, 2005؛ Del Moral et al., 2007). ماکارونی در سال ‌هاي اخير به ‌طورگسترده اي دربرنامه غذايي مردم ايران وارد شده است و با داشتن سبوس، انواع مواد معدنی و برخی ویتامین ها ارزش خوراکی زیادی دارد(کاوه ای، 1386). صادرات محصول ماکارونی دارای ارزش افزوده قابل توجه و ارزآور می باشد. از کل صادرات وابسته به گندم کشور حدود 13 درصد آن ماکارونی و بیش از80 درصد آن بیسکویت بوده است که تهیه بیسکویت های دارای ارزش خوراکی مطلوب با آرد گندم دوروم می تواند روند بسیار رو به رشدی داشته باشد (دباغی، 1386). مشکلات تامین مواد اولیه با قیمت مناسب برای کارخانجات ماکارونی که اخیرا با مشکلات عدیده ای مواجه شده اند ضرورت توسعه کشت و کار گندم دوروم را بیش از هر چیزی مشخص می نماید. از دیرباز گندم دوروم به صورت آبی و دیم در غرب ایران کشت می شده است. مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری و معتدل کشور بیشترین سطح زیر کشت گندم دوروم را به خود اختصاص می دهند. اغلب كشور‌هاي توليدكننده گندم دوروم داراي شرايط آب و هوائي گرم و خشك و بعضاً سرد بوده و اين گندم داراي تحمل بسيار خوبي به شرايط نامساعد طبيعي از جمله خشكي، گرما، تغييرات ناگهاني دما و بيماريهايي مانند زنگ زرد و سياهك ‌ها می باشد (صادق زاده اهری، 1385). در مناطق با تابش آفتاب زیاد، دانه توليد شده از رنگ زرد^[1] و شفافي برخوردار مي‌گردد. رنگ دانه و درصد پروتئین آن از ویژگی های مهم براي توليد پاستا مي‌باشند (اسلامی و همکاران، 1384). گندم مورد ترجیح برای تولید محصولات پاستا، گندم دوروم(تتراپلویید) Triticum turgidum می باشد. گندم دوروم، برخلاف گندم معمولی Triticum aestivum که برای تولید نان مورد استفاده قرار می گیرد، سخت ترین نوع نان است و بر اثر آسیاب شدن تولید ذراتی زمخت و ناهموار می کند که بعنوان پاستا شناخته می شوند. این ذرات برای تولید پاستا و couscous (نوعی ماکارونی تولیدی در آفریقای شمالی) ایده آل می باشند. جنبه های کلیدی گندم دوروم شامل سختی، فشردگی و به رنگ زرد کهربایی بودن دانه ها است. پس از تبدیل به پاستا، گندم دوروم محصولاتی با کیفیت بالای پخت و پایدار نسبت به پخت بیش از حد و با کیفیت خوراکی بی نظیر فراهم می آورد(متقی 1389). علاوه بر مصارف خوراک انسانی، تغذیه دام و پرندگان با گندم دوروم دارای بازده اقتصادی و تولید محصولات دامی بیشتری خواهد بود.

[1] Yellow pigment