بهره وري و استفاده موثروکارآمد از منابع سازماني

مقدمه :

اولين و مهمترين مولفه توسعه در هر کشور انسان است . نيروي انساني سهم عمده اي در توسعه اقتصادي ، اجتماعي ، فرهنگي و غيره … دارد . انسان به عنوان محور توسعه نقش اساسي را در تمام عرصه ها بازي مي کند . در واقع نيروي انساني مهمترين زير ساخت هر مجموعه يا سازمان و کشور است، چون اساس حرکت به سوي توسعه وتعالي است . مشاركت كاركنان درامور و تلاشهاي آگاهانه آنان همراه با انضباط كاري مي‌تواند بر ميزان بهره وري و ارتقاء آن تاثير گذار باشد.  روح فرهنگ بهبود بهره وري بايد در كالبد سازمان دميده شود كه در آن ميان نيروي انساني هسته مركزي را تشكيل مي‌دهد ( پدرام ، 1390 : 19 ).

امروزه نقش و اهميت نيروي انساني بر هيچ کس پوشيده نيست . در بين عوامل توليد ( زمين ، نيروي انساني ، تکنولوژي ، سرمايه ) باارزش ترين ، کمياب ترين فاکتور نيروي انساني است عدم توجه به بهره وري نيروي انساني و توجه صرف به ديگر عوامل نه تنها باعث کاهش کارايي و اثربخشي در سازمان مي گردد بلکه باعث افزايش ضايعات و حوادث و ايجاد نارضايتي در نيروي انساني مي گردد ( طالقاني و احمدزاده ، 1390 : 2 ) .

کوشش هاي اقتصادي انسان هميشه و همواره معطوف بر آن بوده است که حداکثر نتيجه را از حداقل تلاش ها و امکانات بدست آورد. اين تمايل را مي توان اشتياق وصول به افزون تر نام نهاد . جميع اختراعات و « بهره وري » ابداعات بشر از ابتدايي ترين ابزار کار در اعصار بدوي گرفته ، تا پيچيده ترين تجهيزات مکانيکي و الکترونيکي زمان حاضر، متأثر از همين تمايل و اشتياق مي باشد. در بينش مديريت علمي، با خردگرايي « فردريک و تيلور » بنيانگذاري مترادف با « رفتار عقلايي سازمان » سازماني يا بهره وري و کارايي به کار مي رود، و اصولاً دانش افزايي  مديريت عبارت است « از بهره وري و استفاده بهينه از منابع و امکانات  موجود به منظور نيل به اهداف تعيين شده » ( ميرغفوري و صيادي ، 1387 : 134 ) .

با توجه به محدوديت منابع و نامحدود بودن نياز هاي انساني ، افزايش جمعيت و رقابت شديد و بي‌رحمانه در اقتصاد جهاني، بهبود بهره وري نه يک انتخاب بلکه يک ضرورت مي باشد . بي گمان رشد و توسعه اقتصادي امروزه جوامع مختلف در نرخ رشد بهره وري آنها نهفته است . کوشش براي افزايش نرخ بهره وري ، کوشش براي زندگي و رفاه بهتر براي افراد و جامعه است. در دنياي رقابت‌آميز امروز کشور هايي برنده خواهند بود که بتوانند دانش ، بينش و رفتار بهره وري را در مديران و کارکنان خود ايجادنمايند (  ميرزايي ، 2012 : 1) .

کوششهاي اقتصادي انسان هميشه و همواره معطوف بر آن بوده است که حداکثر نتيجه را از حداقل تلاشها و امکانات به دست آورد . اين تمايل را مي توان اشتياق وصول به “بهره وري ” افزون تر نام نهاد . بهره وري مفهومي جامع و کلي است و افزايش آن يک ضرورت ، جهت ارتقاي سطح زندگي ، رفاه بيشتر ، آرامش و آسايش انسانها ، هدفي اساسي براي همه کشورهاي جهان محسوب مي شود و همواره نيز مدنظر دست اندرکاران سياست و اقتصاد و دولتمردان بوده و مي‌باشد ( شيرواني و صمدي ، 1377 : 1 ) .

نيروي انساني ، بزرگترين سرمايه و عامل اصلي پيشرفت يک کشور است . کشور ما نيز به منظور کاهش وابستگي به درآمدهاي حاصل از فروش نفت که دير يا زود به اتمام خواهد رسيد ، راهي جز تأکيد و تکيه بيشتر بر نيروي انساني خود ندارد . از ميان نيروي انساني سهم مديران بيش از عوامل انساني ديگر است . مديران بر اساس باورداشت ، عقايد و ديدگاههاي خود عمل مي کنند و اگر بخواهيم رفتار آنان را در زمينه خاصي پيش بيني کنيم ، لازم است نگرش آنان را شناسايي کنيم ( رضايي و ساعتچي ، 1387 : 130 ) .

در کشور ما تلاش براي بهبود و ارتقاي بهره وري از يک انتخاب فراتر رفته و عملا به يک ضرورت تبديل شده است . با درک اين واقعيت بود که در برنامه دوم توسعه اقتصادي و اجتماعي کشور به طور مستقيم در قالب تبصره 35 ، مسأله افزايش بهره وري مورد توجه خاص سياست گذاران و برنامه ريزان اقتصادي قرار گرفته است ( قابضي ، 1392 : 112 ) .